در روستاهای استان کردستان به‌روایت 9 و به‌روایتی 10 قرآن نفیس از دوره‌های مختلف تاریخی شناسایی و تثبیت شده که گفته می‌شود نفیس‌ترین آن‌ها قرآن تاریخی روستای نگل است. قدمت این قرآن نفیس را به اوایل قرن پنجم هجری مربوط می‌دانند.
در مسیر سنندج به مریوان، در سمت راست جاده، روستایی قرار دارد به‌نام «نگل» که به‌واسطه‌ی قرآن تاریخی‌اش شهرت دارد و همچنین به‌واسطه‌ی چندبار انتشار خبر به سرقت رفتن و بازگشت آن در چند دهه‌ی گذشته.
روستا، مسجدی دارد با دو گلدسته که در مجاورت جاده قرار دارد و محل نگهداری قرآن تاریخی، در شبستان مسجد قرار دارد.
درباره‌ی پیشینه‌ی تاریخی روستا، اطلاعات دقیقی وجود ندارد و طبق روال این‌طور مواقع و شرایط، افسانه‌هایی در میان عامه‌ی مردم، درباره‌ی چگونگی کشف و وجه تسمیه‌ی روستا رواج دارد.
با این اوصاف، اهالی معتقدند این قرآن، یکی از چهار قرآنی است که در مزان خلیفه‌ی سوم تحریر شده و به نقاط مختلف فرستاده شده است. با این حال، براساس شیوه‌ی نگارش کوفی و اعراب‌گذاری، آن‌را به تحریر درآمده در قرن چهارم یا پنجم هجری می توان قلمداد کرد.
گویا در حدیقه ناصریه و تحفه ناصریه به چنین روستایی اشاره شده که در مسیری قدیمی که به مسجد عبدالله عمر یا عبدالله عمران مشهور است، قرآن بزرگی وجود دارد که به خط کوفی نوشته شده است.
قطعا قرآن رحلی و جلد آن از چرم است. برخلاف تصور مردم اما کاغذش از پوست آهو نیست و تنها تشابه رنگی دارد.
قرآن نگل یک‌بار در سال 1371 و یک‌بار هم در سال 1383دزدیده شد اما ه دو بار پس از مدتی کشف و به جای خود بازگردانده شد. هرچند در این نقل و انتقال‌ها آسیب دید اما مردم روستا به انتقال آن به پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی مخالفند و تنها اجازه داده‌اند که برای مطالعه یا مرمت آن، گروهی از کارشناسان، آن را در محل روستا در اختیار داشته باشند.
مردم روستا به این قرآن اعتقاد بسیاری داشته، دشوارترین قسم‌شان را به همین قرآن می‌خورند.
علاوه بر این، قرآن نگل اکنون به جاذبه‌ای برای روستا تبدیل شده که همواره تعداد قابل توجهی از علاقه‌مندان را به این منطقه سوق می‌دهد.
قرآن نگل در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده است.
از دیگر قرآن‌های تاریخی موجود در استان کردستان، به قرآن‌های مولان‌آباد، هفتاش و کانی مشکان اشاره می‌شود.
ایسنا – علیرضا بهرامی
