این قرآن یادآور نقشی است که زمانی آسیای میانه در تاریخ اسلام داشته است، حقیقتی که پس از ۷ دهه تحمیل الحاد به این منطقه در دوره شوروی سابق، غالباً نادیده گرفته شده است.
کتابخانه‌ای که این قرآن در آنجا نگهداری می‌شود در بخش قدیمی تاشکند موسوم به “هست- امام” واقع است و با جاذبه‌های گردشگری تاشکند بسیار فاصله دارد. گفتنی است محل کار مفتی اعظم ازبکستان، بالاترین مقام مذهبی کشور، در این منطقه و در حیاط یک مدرسه واقع است.
درست در سوی دیگر جاده، مسجد و مدرسه گمنام دیگری موسوم به “موی مبارک” را می‌بینیم که گفته می‌شود یک تار موی حضرت محمد صلوات الله علیه و آله، پیامبر اسلام که کمتر کسی آن را دیده و نیز یکی از مهمترین مجموعه‌های آثار تاریخی آسیای میانه، در آنجا قرار دارد.
اکرم احمداف، دستیار جوانی که در دفتر مفتی ازبکستان کار می کند می گوید که در این کتابخانه ۲۰ هزار جلد کتاب و سه هزار نسخه خطی وجود دارد. این کتاب ها درباره تاریخ، ستاره شناسی و طب دوره قرون وسطی است. علاوه براین کتاب هایی درباره تفسیر قرآن و نیز قوانین را می توان در این کتابخانه دید.
اکرم احمداف می گوید که قدیمی ترین کتاب موجود در این کتابخانه، قرآن عثمان است که قدمتش به قرن هفتم میلادی بازمی گردد.
نقل است که قرآن عثمان به همت عثمان خلیفه سوم مسلمانان در مدینه با جمع آوری آیه های قرآن تدوین شده است. قبل از وی، مسلمانان آیات مقدسی را که وحی خداوند به پیامبر اسلام بود، از حفظ می کردند یا آن را بر روی چوب یا استخوان شتر مینوشتند.
این قرآن نفیس در صندوق مخصوصی نگهداری می شود که در دیوار یک اطاق کوچک جا سازی شده و یک طرف آن شیشه ای است.
حدود یک سوم نسخه اصلی یعنی۲۵۰ صفحه قرآن منسوب به عثمان باقی مانده که به خط برجسته عربی است.
اکرم احمداف می گوید: “این قرآن روی پوست آهو در حجاز درعربستان سعودی نوشته شده بنا براین نوشته ها به خط حجازی است که به خط کوفی نزدیک است.”
گفته می شود که خلیفه عثمان پنج نسخه از نسخه اصلی قرآن را تهیه کرده بود. بخش هایی از یک قرآن که اکنون در موزه توپ قاپی، در استانبول قراردارد نیز یکی دیگر از پنج نسخه اصلی است.
همچنین گفته شده که عثمان هنگامی که سرگرم خواندن قرآن خودش بود کشته شد و تصور می رود لکه تیره رنگی که برروی صفحات این قرآن دیده می شود، خون عثمان است.
این داستان که چگونه قرآن عثمان به تاشکند رسیده شنیدنی است.گفته می شود که پس ازمرگ عثمان، حضرت علی علیه السلام، امام اول شیعیان، این قرآن را به کوفه برد و ۷۰۰ سال بعد هنگامی که تیمور لنگ با لشگر خود به این منطقه رسید قرآن عثمان را با خود به سمرقند پایتخت باشکوهش برد.
برای چهار قرن این قرآن در آنجا بود تا اینکه روس ها در سال ۱۸۶۸ سمرقند را اشغال کردند. فرماندار روس سمرقند، قرآن عثمان را به سن پترزبورگ فرستاد تا در کتابخانه سلطنتی نگهداری شود. ولی پس از انقلاب بلشویکی، لنین که علاقمند بود حمایت مسلمانان روسیه و آسیای مرکزی را جلب کند قرآن عثمان را به” اوفا” در باشقیرستان فرستاد. و نهایتا به دلیل تقاضاهای مکرر مسلمانان تاشکند، قرآن عثمان در سال ۱۹۲۴ به این شهر بازگردانده شد و از آنموقع تاکنون در تاشکند باقی مانده است.
از آنجا که مقامات دولت ازبکستان بی اعتمادی رژیم کمونیستی شوروی به اسلام را به ارث برده اند و هنوز به تاریخ اسلامی خود با تردید نگاه می کند، مایل نیستند توجه زیادی به این قرآن بشود و درنتیجه قدیمی ترین گنجینه اسلامی هنوز در بخش قرون وسطایی و دورافتاده تاشکند نگهداری می شود.
منبع: پایگاه خبری نسخ خطی