سنگ نگاره‌های تیمره در معرض تخریب

محمد ناصری فرد در گفت و گو با ایرنا افزود: توسعه سد در منطقه گلپایگان باعث تخریب و نابود شدن 5000 سنگ نگاره در این شهرستان شده است.

وی با بیان این که عوامل متعددی موجب تهدید و تخریب این آثار بی بدیل و تکرار نشدنی شده است، یادآور شد: طرح انتقال آب از سد کوچری نیز باعث از بین رفتن دو تا 5000 اثر از سنگ نگاره های تیمره شهرستان خمین شده و این در حالی است که احداث سدهای خاکی نظیر شهیدآباد، لوزدر و فرنق نیز 2000 اثر از سنگ نگاره های منطقه تیمره را نابود کرده است.

به گفته ناصری فرد، احداث معادن برای دستیابی به مواد معدنی سیلیس و تراورتن نیز در منطقه تیمره یک هزار اثر تاریخی و میراث گرانبهای سنگ نگاره ها را تخریب کرده و از بین برده است.

این پژوهشگر با اشاره به این که عوامل طبیعی همچون باد، باران و سرما از دیگر عوامل تخریب سنگ نگاره ها است، افزود: با توجه به افزایش میزان اسیدی شدن باران ها، این فرسایش ها بیشتر شده و فراوانی و سرعت تخریب از این منظر بخوبی در محوطه سنگ نگاره ها بخصوص در تیمره خمین قابل مشاهده است.

ناصری فرد، عوامل انسانی را خطرناک ترین و مخرب ترین تهدید برای این آثار دانست و تصریح کرد: عوامل انسانی در شکل های مختلف همچون تخریب و اضافه کردن اسامی و یادگاری بر آنها، به تصور این که این آثار نقشه گنج است و ربودن کتیبه های خطی از دیگر عوامل تهدید این آثار بی بدیل است.

به گفته وی، در تیمره (کوه های اطراف خمین) تاکنون بیش از 21 هزار مورد سنگ نگاره کشف شده که قدمت بعضی از آنها به 40 هزار سال هم می رسد، با این حال تاکنون سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ایران، کوچک ترین گامی برای بهره برداری اقتصادی از آنها یا حفظ و نگهداری این سنگ نگاره ها برنداشته و این در حالی است که کشورهایی که این آثار کهن را دارند، از طریق دفاتر هنرهای صخره ای که در اغلب کشورهای جهان دایر شده، سالانه میلیاردها دلار درآمدزایی دارند. قزاقستان یکی از این کشورهاست که تعداد سنگ نگاره های آن 700مورد است و سالانه از این محل دو میلیارد دلار درآمدزایی دارد.

باستان شناسان آغاز سنت سنگ نگاره ها را پایان دوران پارینه سنگی و کوچ انسان از غارها به دشت ها و شروع نوسنگی می دانند، به این ترتیب قدمت آنها حداکثر 12 هزار سال است و اوج ظهور این آثار بسته به سرزمین های مختلف بین پنج تا ده هزار پیش تخمین زده می شود. اما سنگ نگاره های تیمره در شهرستان خمین پیشینه متفاوتی از این آثار نشان می دهد که تا 5000 سال کهن تر از قدیمی ترین سنگ نگاره ها شناخته شده در جهان است.

پیشینه برخی از نقش های تیمره به 17 هزار سال پیش و جدیدترین نقش ها نیز به هزاره دوم پیش از میلاد برمی گردد.