به گزارش خبرنگار مهر، در سال ۱۳۴۳ تعداد ۲۶۴ شی تاریخی که از حفاری های محوطه تاریخی چغامیش در استان خوزستان به دست آمده بود، برای انجام مطالعات به موسسه شرق شناسی شیکاگو امانت داده شد.
این موسسه تعهد کرد پس از سه سال و انجام فعالیت های علمی تمام این اشیاء را به سلامت به دفتر باستان شناسی ایران بازگرداند و گزارش مفصل علمی نیز از آنها به ایران بدهد.
در سال ۱۳۴۵ تعداد ۱۵۶ شی به ایران بازگردانده شد ولی اشیاء دیگر در دست این موسسه باقی ماند. در سال های دهه ۶۰ ایران اعتراض کرد که هنوز این اشیاء در دست موسسه باقی مانده در حالی که می بایست سال ها پیش به ایران بازگشت داده می شد. تا اینکه ایران شکایتی را علیه آمریکا نوشت. سال ها این موضوع پیگیری می شد تا اینکه بالاخره در سال ۱۳۹۳ دادگاه های آمریکا اعلام کردند که این اشیاء متعلق به ایران است و باید به ایران برگشت داده شود اما در این میان اداره نظارت بر دارایی های خارجی آمریکا اجازه نهایی را برای برگشت این اشیاء به موسسه نمی داد تا اینکه بالاخره شب گذشته گیل استاین رئیس موسسه شرق شناسی به همراه این اشیاء و پس از موافقت نهایی اداره نظارت بر دارایی های خارجی به همراه ۱۰۸ شی باقی مانده در این موسسه به ایران آمد و این اشیاء را به مسئولین موزه ملی ایران تحویل داد.
محمدحسن طالبیان معاون میراث فرهنگی کشور در مراسم رونمایی از ۱۰۸ شی تاریخی چغامیش که ظهر چهارشنبه در موزه ملی ایران برگزار شد، به خبرنگاران گفت: علت تاخیر چند ساله برای بازگشت این اشیاء برای ما نامعلوم است حتی مسئولین این موسسه نیز دلیل قانع کننده ای برای تعلل این بازگشت ارائه نکرده اند.
وی گفت: نامه ای وجود دارد که مربوط به سفیر ایران در آن دوره است و اعلام می کند در تاریخ اول آوریل ۱۹۶۴ موافقت شده اشیاء چغامیش برای مطالعات علمی به آمریکا امانت داده شود و موسسه شیکاگو نیز تضمین داده که این اشیاء به سلامت پس از سه سال به ایران برگرداند و گزارش تحقیقات آن نیز به اداره باستان شناسی ایران داده شود. سندی که سفیر ایران امضاء کرده بود اکنون موجود است بر اساس همان نامه کار پیگیری بازگشت اشیاء شروع شد که پس از دعوای حقوقی به ویژه در سال گذشته این اشیاء امروز به ایران آمد. هزینه های مربوط به بازگشت اشیاء نیز برعهده موسسه شیکاگو بوده است.
وی گفت: موزه ملی ایران باید بتواند با توضیح و تفسیر به معرفی شایسته محوطه تاریخی چغامیش و اشیاء بدست آمده از آن بپردازد و دوباره کتیبه های مربوط به آن خواناسازی شود؛ چراکه فکر می کنیم این اشیاء می تواند برای محققان، باستان شناسان، مردم ایران و بسیاری از پژوهشگران قابل مطالعه باشد. بنابراین باید شرایطی را برای بازدید، معرفی و تحقیق درباره این اشیاء به وجود بیاوریم.
طالبیان بیان کرد: این اشیاء کوچک و ساده به نظر می رسد ولی از جهت علمی بسیار مهم اند چون نشان دهنده وجود تکنولوژی در ایران آن هم در چند هزار سال است و تنبوشه های سفالی، مهرهای گلی، خانه های خشتی آن دوره به همراه این اشیاء نشان می دهد که چقدر ایران در آن دوره پیشرفته بوده است.
وی همچنین دو جلد از کتاب هایی را به خبرنگاران نشان داد که حاصل پژوهش های انجام شده روی اشیاء چغامیش بوده است و عباس علیزاده آنها را منتشر کرده منتها این کتاب ها به زبان انگلیسی بوده و هنوز به زبان فارسی برگردانده نشده است.
طالبیان با اقرار به این موضوع که سازمان میراث فرهنگی در بخش انتشار کتاب های علمی ضعف دارد، گفت: سال ها پیش در سازمان میراث فرهنگی معاونت آموزش و معرفی وجود داشت ولی اکنون این معاونت وجود ندارد. ما به موزه ها گفته ایم که خودتان به صورت مستقل عمل کنید و تولیداتتان را آماده به ما بدهید. در این راه می توانند از اسپانسرهای بخش خصوصی بخواهند که کار انتشار را انجام دهند ما نیز می توانیم این اسپانسرها را تشویق کنیم چون سازمان میراث فرهنگی بودجه محدودی دارد. به نظرم آموزش و معرفی در اولویت است و موزه ها می توانند با درآمدی که به خودشان برگشت داده شده بخشی از این فعالیت ها را انجام دهند.
لازم نبود ایران برای برگشت اشیاء چغامیش دعوای حقوقی راه بیاندازد
در ادامه این برنامه، عباس علیزاده پژوهشگر ایرانی موسسه شرق شناسی گفت: لازم نبود که ایران درباره برگشت اشیاء چغامیش دعوای حقوقی راه بیاندازد؛ چراکه ,rjd این موضوع وارد مراحل حقوقی شد باعث تاخیر در برگشت اشیاء شد. سال ها پیش ایران نامه ای به موسسه زد و نوشت که همه این اشیاء در اختیار موسسه قرار دارد در حالی که این موسسه تعدادی از اشیاء را به ایران برگشت داده بود. این نامه ها بین ایران و آمریکا مدت ها رد و بدل شد تا اینکه ثابت شد تنها ۱۰۸ شی در شیکاگو باقی مانده است.
محمدحسن طالبیان در پاسخ به صحبت های علیزاده گفت: بحث ادعای خسارت مطرح بوده توجیه آنها را برای اینکه چرا این اشیاء به ایران برگشت داده نمی شد را نمی دانیم. این دعوای بین دولت ها است و اداره نظارت بر اداره های خارجی باید رای نهایی را می داد.
طالبیان همچنین از برگزاری نمایشگاهی برای نمایش اشیاء برگشت داده شده خبر داد و گفت: هنوز ویترین های موزه ملی ایران برای نمایش اشیاء چغامیش آماده نیست چراکه هنوز اشیاء برگشت داده شده از منطقه تاریخی خوروین نیز در این نمایشگاه برپا است.