به گزارش جام جم آنلاین ، وجود آبگرم‌های متعدد و گردشگاه‌های طبیعی و تاریخی همه ساله گردشگران بسیار زیادی را به سوی مشکین‌شهر جذب می‌کند.
در شهرستان مشکین‌شهر هنرهای دستی دارای قدمت و اصالت قابل توجهی است و نشان‌دهنده ذوق و سلیقه سرانگشتان هنرمند مردمان این منطقه است.
بیشتر صنایع‌دستی منطقه را بافته های داری تشکیل می‌دهد که از مهم‌ترین این صنایع می‌توان به قالیبافی، گلیم‌بافی و جاجیم‌بافی اشاره کرد. علاوه بر این بافته‌ها سفالگری نیز از صنایع دستی این شهرستان محسوب می‌شود. نام قدیمی‌تر این شهر خیاو بوده در لهجه محلی «خی او» «خییوو» تلفظ می‌شود.
«خی» به معنی خیک، مشک، کیسه چرم و آوند پوستی برای حمل آب و «آو» هم به معنی آب است. انتخاب این اسم برای این شهر بی‌مناسبت نیست، زیرا وجود کوه سبلان در جنوب این شهر به عنوان منبع سرشار آب موجب شده در تمام فصول سال ریزآبه‌های آن به سمت خیاو جریان یافته و در شمال این شهر به قره‌سو بریزد.
جاذبه‌های گردشگری مشکین‌شهر
کوه سبلان در 25 کیلومتری جنوب شرقی مشکین‌شهر واقع است. کوهستان سبلان به طور کلی سه قله معروف دارد، قله بزرگ آن به سلطان مشهور است و دو قله دیگر آن به هرم و کسری مشهورند. کوه سبلان از مجموعه‌ای از ارتفاعات متعدد تشکیل شده که به موازات ارسباران ولی اندکی در شرق آن کشیده شده‌است. امتداد آن شرقی ـ غربی است و از شرق و شمال و جنوب کوهی به نام قوشه داغ آن را به رشته کوه ارسباران متصل می‌کند.
در جنوب آن کوه بزقوش، که از سمت جنوب غربی به کوهستان سهند مربوط است، کشیده شده‌است. قسمت شرقی کوه سبلان به قله آتشفشان سبلان که در بلندای 4811 متری قرار دارد، منتهی می‌شود.
تمام قله‌های سبلان در همه ایام سال پوشیده از یخ و برف‌های دائمی هستند. صعود به قله سبلان از جبهه اصلی (شمالی) ساده است و کوهنوردان معمولی به راحتی صعود تابستانه را در چند ساعت (صبح تا ظهر) انجام می‌دهند. جبهه جنوبی به دلیل این‌که از سنگ‌های بزرگ تشکیل شده، سخت‌ترین راه صعود به این قله است.
چشمه‌های آب گرم
آبگرم قینرجه: آبگرم قینرجه در 22 کیلومتری جنوب غربی شهرستان واقع شده است. این چشمه به‌عنوان داغ‌ترین چشمه آبگرم ایران دارای اهمیت زیادی است. مجتمع آب درمانی قینرجه به فاصله 500 متر از محل خروج آب ساخته شده و پذیرای مهمانان است. در طب سنتی نوع آب جوشیده از چشمه را در درمان بیماری‌های متعددی از قبیل بیماری‌های مفصلی و روماتیسمی مفید دانسته‌اند.
آبگرم شابیل: چشمه شابیل در مسیر صعود به سبلان با دمای 49 درجه سانتی گراد و دبی 5 لیتر در ثانیه واقع است. مجتمع آب درمانی شابیل هم برای استفاده از این چشمه ساخته شده و از امکانات مناسبی برای استفاده گردشگران برخوردار است. محلی‌ها صفات درمانی متفاوتی را برای این آبگرم ذکر می‌کنند. اگر به خطه اردبیل سفر کردید، یک‌بار امتحان کردنش خالی از لطف نیست.
آبگرم قوتورسویی: این آبگرم در 24 کیلومتری شهر لاهرود و در 49 کیلومتری مشکین‌شهر واقع شده است. این آب در ردیف آب‌های معدنی سولفاته کلیسیک و گوگرد خیلی گرم است که آثار اسید سولفوریک آزاد دارد. این آبگرم خاصیت درمانی بسیاری برای امراض جلدی دارد. بجز این سه چشمه معدنی معروف، البته مشکین‌شهر چشمه ساران آبگرم معدنی زیادی دارد که در صورت حضور در شهر می‌توانید با گرفتن راهنمایی از محلی‌ها به این چشمه‌های بکر هم سر بزنید.
زیستگاه‌های حیات وحش
شیروان دره سی، یکی از 11 زیستگاه وحشی است که که در منطقه سبلان واقع شده‌است. شیروان دره‌سی حدود 20 کیلومتری جنوب شرقی مشکین‌شهر و در نزدیکی لاهرود قرار دارد، ارتفاع آن از سطح دریا 2200 متر و مساحت آن‌را 75 کیلومتر تخمین زده‌اند.
شیروان دره سی، دره عمیق و عریضی است که بریدگی‌های دیواره‌های صخره‌ای، چشم‌انداز ویژه‌ای به این منطقه بخشیده است و سنگ‌ها در آن به صورت تندیس‌هایی دیده می‌شود که انسان فکر می‌کند هرکدام به دست هنرمندی با‌ذوق تراشیده شده است.
این دره از قسمت جنوب به دامنه شمالی سبلان (هرم) از شرق به جاده لاهرود ـ شابیل، از غرب به هوشنگ میدانی و از شمال به زمین‌های روستای قلچقلو منتهی می‌شود. این زیستگاه محل زندگی دائمی و حوش متعددی چون خوک، روباه، گرگ، قوچ و میش ارمنی، خرس قهوه‌ای، کبک، قمری و تعدادی پرندگان مهاجر است.
هوشنگ میدانی، منطقه وسیع و مسطح دیگری است که در دامنه شمالی سبلان و درارتفاع 2725 متری واقع شده و یکی از زیستگاه‌های وحش منطقه سبلان به شمار می‌رود.
هوشنگ میدانی از طرف شمال به منطقه ساربانلار (سروان دره سی)، از طرف شمال شرقی و شرق به ارتفاعات ایشیق چیخماز (جایی که نور نمی‌رسد) و آب گرم شابیل و از جانب جنوب شرقی به دامنه سبلان و هرم و از جانب غرب به منطقه موئیل محدود است.
آثار تاریخی
مقبره شیخ حیدر: این بنا منسوب به شیخ حیدر پدر شاه اسماعیل اول است. مقبره یاد شده از قسمت بیرون به شکل برج مدور و از قسمت درون به شکل 12 ضلعی و در دو طبقه قسمت زیرین سردابه و قسمت فوقانی بصورت برج مدور با ارتفاع 18.5 متر و قطر 10.5 متر است. این بنا از خارج با کاشی‌های فیروزه‌ای رنگ معقلی به آیات 27،28،29 سوره فتح و همچنین لفظ جلال الله در اشکال مختلف و با خطوط کوفی بنائی مزین شده است. در مورد قدمت بنا و تاریخ احداث آن اظهارات گوناگونی ابراز شده است که دونالد ویلبر معتقد است این بنا از آثار قرن هفت و هشت هجری قمری است و در دوره صفویه به تکمیل و کاشیکاری آن همت گماشته‌اند.
این بنا در تاریخ 18 تیر 1311 هجری شمسی تحت شماره 184 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
در سال 80 طرح ساماندهی حریم بقعه شیخ حیدر در جلسه هیات دولت به تصویب رسیده و این طرح شامل سه مرحله کلی تملک، مرمت و اجرا بوده است. قسمت‌های اجرا شده یا در حال اجرا شامل رواق‌ها، مسجد جنت‌سرا، موزه، اداره، قسمت تجاری و پارکینگ، فروشگاه زنجیره‌ای، سالن نمایشگاه کتاب، سالن نمایشگاه صنایع‌دستی، سالن آمفی‌تئاتر، سالن پذیرایی، فضای ارتباطی و مصلی است.
قلعه قهقهه: قلعه قهقهه در دهستان یافت از دهستان‌های بخش مرادلو و در نزدیک روستای کنچوبه بوده و در فاصله 80 کیلومتری شمال مشکین‌شهر قرار دارد. قلعه قهقهه در منطقه قره‌داغ و با ارتفاع تقریبی 1200 متر از سطح دریا، دیوارهای بلند طبیعی و در میان صخره‌ها واقع شده است. دور تا دور قلعه پرتگاه‌های خطرناک و عمودی است، انگار که صخره‌ها به دست بشر به این شکل طراحی شده باشند. وقایع و حوادثی که مورخین در مورد قلعه قهقهه ذکر کرده‌اند بیشتر مربوط به دوران صفویه است، اما این به این معنی نیست که قلعه در دوره صفویه ساخته شده است.
طبق تحقیقات باستان شناسی به عمل آمده استقرار در این قلعه به دوران قبل از اسلام می‌رسد. از سال 80 در جهت احیاء و مرمت قلعه گام‌های مؤثری برداشته شده که اصلاح مسیر صعود به قلعه و مرمت سر در ورودی آن از جمله این اقدامات اساسی و حفاظتی است. کاوش‌های باستان‌شناختی قلعه جهت دسترسی به پلان تاسیسات درون قلعه و مرمت برج‌ها و باروهای دفاعی آن از جمله برنامه‌های آتی میراث فرهنگی است.
راه ورودی این قلعه از ضلع شمالی آن می‌باشد که به عنوان یک قلعه نظامی مطرح بوده است. در دو طرف دروازه ورودی دو برج قرار دارد. عرض در ورودی 2.5 متر است و از جنس سنگ و آجر با طاق هلالی شکل که هنوز هم پابرجاست.
چطور برویم؟
سفر به مشکین‌شهر از طریق زمینی به صورت مستقیم به وسیله اتوبوس و سواری‌های بین شهری از تهران و شهرها و استان‌های همجوار صورت می‌گیرد. (مسیر غیرمستقیم: سفر به شهر اردبیل از طریق اتوبوس‌های بین شهری از اکثر استان‌های کشور و سپس مشکین‌شهر) سفر هوایی به مشکین‌شهر به دلیل عدم وجود فرودگاه میسر نیست. لازم به ذکر است سفر به شهر اردبیل از طریق هوایی از تهران و مشهد میسر است. (فاصله فرودگاه اردبیل تا مشکین‌شهر حدود 100 کیلومتر است).
امیرحسین احمدی – ضمیمه چمدان