رهبر ارکستر سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری چوبش را بالا برد تا دو سال زودتر از آغاز سمفونی برنامه‌ی ششم توسعه، ساز نظام، دولت، نهادها، وزارتخانه‌ها و سازمان‌ها را با خود همنوا و همراه کند.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری ایسنا، سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در نشستی با حضور جمعی از تشکل‌های مردم‌نهاد، ترسیم سیاست‌ها و افق کاری این سازمان در برنامه‌ی ششم توسعه را رسما آغاز کرد. اگرچه به گفته‌ی سمیع‌الله حسینی مکارم – معاون توسعه مدیریت این سازمان – قبلا کارگروه‌هایی در حوزه‌های میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری تشکیل شده که در حال بررسی و جمع‌بندی است و طبق گفته‌ی معاون صنایع دستی، این جلسات فقط برای اعمال نظر و هم‌افزایی بخش‌های دیگر بوده است تا برنامه‌ها به سرنوشت گذشته دچار نشوند.
رییس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در نشست اخیر گفت: این سازمان زودتر از سایر دستگاه‌ها، تنظیم برنامه‌ی ششم توسعه را آغاز کرده است.
ما اصلا نیستیم!
سعید شیرکوند – معاون سرمایه‌گذاری سازمان – که به‌نوعی رهبر این ارکستر تلقی می‌شود، در سخنانی تأکید کرد: دستگاه‌ها و نهادهای مرتبط با موضوع گردشگری حتما باید در ارکستر ما قرار گیرند، نه این‌که هریک ساز جدا برای خود بزنند، این را باید در برنامه‌ی ششم توسعه بگنجانیم.
وی با بیان این‌که در این برنامه می‌خواهیم تلاش کنیم سازمان ما دیده شود، افزود: در برنامه‌ی پنجم توسعه اصلا سازمان ما لحاظ نشده بود. سال گذشته هم که اصول مربوط به اقتصاد مقاومتی تنظیم شد، اسمی از سازمان ما برده نشد، در دیگر بخش‌ها هم همین‌طور بود. در هیچ‌کدام از اسناد بالادستی، سازمان میراث فرهنگی و گردشگری آن‌طور که باید، دیده نشده است و ما اصلا نیستیم.
او ادامه داد: نمی‌خواهیم در این برنامه، آویزان دستگاه‌های دیگر شویم. ما باید خودمان یک بخش جدا داشته باشیم. برای همین در نشست‌های مقدماتی برنامه‌ی ششم توسعه حضور یافتیم و تا کنون ردیفی را برای این سازمان گرفته‌ایم. برنامه‌ی ششم توسعه، 29 قسمت دارد که یک بخش آن به سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اختصاص دارد.
شیرکوند تأکید کرد: کاری می‌کنیم که این سازمان در اسناد بالادستی مورد توجه قرار گیرد. ما نباید در این برنامه، دو یا سه بند تشریفاتی داشته باشیم، بلکه باید دو – سه حکم جان‌دار داشته باشیم که سازمان را در مسیر واقعی خود پیش ببرد و محدودیت‌ها را بردارد.
وی اظهار کرد: نمی‌گوییم گردشگری می‌تواند جای نفت را بگیرد، شاید این بلند‌پروازی باشد، ولی می‌تواند توسعه‌ی پایدار، اشتغال‌زایی و درآمدزایی داشته باشد.
او سپس یادآوری کرد: سازمان میراث فرهنگی تا کنون در زیرمجموعه‌ی حوزه‌های فرهنگی، طبقه‌بندی شده است. در حوزه‌ی فرهنگ، رویکرد دولت هزینه‌ای است و ما تلاش می‌کنیم، این رویکرد را درباره‌ی سازمان تغییر دهیم، چراکه سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری صرفا فرهنگی نیست و نقش گسترده‌ای در اقتصاد کشور دارد.
معاون سرمایه‌گذاری گفت: امسال که مقام معظم رهبری نام سال را اعلام کردند، همان ابتدا در مصاحبه‌ای گفتم، تنها سازمانی که مشمول فرمایش مقام معظم رهبری می‌شود، سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری است. باید این موضوع را به مقامات کشور توضیح دهیم و آن را پیگیری کنیم.
در ادامه‌ی این نشست، محمدحسن طالبیان – معاون میراث فرهنگی – با نگاهی به برنامه‌های سوم، چهارم و پنجم توسعه، گفت: در برنامه‌ی ششم توسعه باید بار سنگین برنامه‌های قبلی را به دوش بگیریم. ما به اتفاق پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، برنامه‌ریزی می‌کنیم تا این موضوعات دنبال و میراث فرهنگی در برنامه‌ی ششم لحاظ شود.
خشکسالی و فقر دولت به نفع ما است
سیدمحمد بهشتی – رییس پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری – نیز برنامه‌ی توسعه را به قطاری تشبیه کرد و گفت: هر دستگاهی که سوار این قطار باشد، کارش راحت‌تر انجام می‌شود؛ ولی اگر نباشد، هیچ کاری نمی‌تواند بکند. اگر هم سوار شد، مهم این است که کجا بنشیند.
وی ادامه داد: در برنامه‌های اول و دوم توسعه، هیچ‌کدام از بخش‌های این سازمان سوار قطار نبودند و اثر آن، این شد که کارنامه‌ی سازمان در آن برنامه‌ها نزدیک به صفر است. با این همه، وقتی در آن شرایط «گیاهی» سازمان توانست خود را حفظ کند، باید برایش دست زد.
رییس پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی و صنایع دستی و گردشگری بیان کرد: در برنامه‌ی سوم توسعه چون رویکرد فرهنگی در کشور اتفاق افتاد، همه‌ی بخش‌های این سازمان سوار قطار شدند. البته به‌عنوان تازه‌کار اجازه نیافتیم در موقعیت خوبی بنشینیم. در برنامه‌ی چهارم توسعه نیز موقعیت ما در حال تثبیت شدن بود، ولی در مرحله‌ی اجرا، برنامه زمین گذاشته و سازمان پیاده شد. همچنین در برنامه‌ی پنجم توسعه رسما سوار نشدیم و آویزان بودیم؛ اما در برنامه‌ی ششم باید سوار شویم و حتی بخش مهمی از لوکوموتیو را بگیریم.
بهشتی سپس به تشریح نسبت توسعه با این سازمان پرداخت و با اشاره به تلقی نظام برنامه‌ریزی کشور از سه حوزه‌ی تحت اختیار سازمان، گفت: زمانی فکر می‌کردند، برای این‌که قطار سریع برود، باید دست این حوزه را مانند حوزه‌ی «محیط زیست» ببندند. هرچند در هر دولتی، صحبت از گردشگری است و فکر می‌کنند، حل‌کننده‌ی همه‌ی مشکلات، گردشگری است و به اشتغال و درآمدزایی آن فکر می‌کنند؛ بدون آن‌که علف بدهند، از این حوزه دنبه طلب می‌کنند.
رییس پژوهشگاه در ادامه اظهار کرد: صنعت در کشور ما، سال‌هاست که داعیه‌ی پیشتازی دارد؛ ولی کشور ما هنوز صنعتی نشده است. باید آنچه را که در برنامه‌های قبلی از دست داده‌ایم، در برنامه‌ی ششم به‌دست آوریم تا زمینه‌ی پیشتازی در برنامه‌ی هفتم فراهم شود.
بهشتی در بخش دیگری از سخنانش، خشکسالی و فقر دولت را به سودمند دانست و گفت: خشکسالی و کاهش درآمدهای دولت، خیلی به ما کمک می‌کند، چون دیده‌ایم که دولت‌ها وقتی فقیر می‌شوند، عاقل می‌شوند، چراکه منابع فراوانی برای از دست دادن ندارند.
درخواست «فرزند کوچک» از پدرخوانده
در ادامه‌ی پنل تخصصی که معاونان سازمان در آن به تشریح رویکردهای‌شان نسبت به برنامه‌ی ششم توسعه پرداختند، بهمن نامورمطلق – معاون هنرهای سنتی و صنایع دستی – با بیان این‌که خوشبختانه وضعیت سازمان خوب است، گفت: شاید از زمان ادغام تا کنون، سازمان هیچ‌وقت وضعیت خوبی مانند حالا نداشته است. طبق صحبت‌های آقای سلطانی‌فر، این سازمان جزو هفت دستگاه فعال دولت شناخته شده است و احتمالا دولت روی این سازمان حساب می‌کند.
او سپس وضعیت موجود صنایع دستی را یک پارادوکس ارزیابی و اظهار کرد: صنایع دستی ایران از نظر تولید و تنوع، جزو سه کشور اول دنیا است؛ اما در صادارت سی‌ویکمین کشور دنیا هستیم و این، همان پارادوکس است؛ اگر در برنامه‌ی ششم حضور کیفی نداشته باشیم، باید منتظر بمانیم تا این پارادوکس، صنایع دستی را از پا درآورد.
معاون صنایع دستی در ادامه، به برنامه‌های توسعه‌ی روستایی، صنایع دانش‌بنیان، تلفیقی و جایگزین اشاره کرد که قرار است در برنامه‌ی ششم توسعه لحاظ شوند.
نامورمطلق همچنین گفت: لازم است که در سازمان میراث فرهنگی و گردشگری به توازن و عدالت برسیم. صنایع دستی، آخرین عضو خانواده است و ما اصطلاحا دچار عقده‌ی «فرزند کوچکی» هستیم. مثلا در استانی مانند لرستان، یکی از معاونت‌ها 50 نفر کارمند دارد و معاونت صنایع دستی، فقط شامل 5 نفر است.
او با انتقاد به پاسخگو نبودن دولت نسبت به خواسته‌های صنایع دستی، بیان کرد: دولت در این مدت، خیلی پاسخگو نبوده، نامه‌های زیادی را درباره‌ی بیمه‌ی پیشکسوتان فرستاده‌ایم که اگر کمکی نشود، نزدیک 70 هزار نفر از بیمه سر می‌کشند و این، مثل بمب صدا می‌کند. باید این موضوع پیگیری شود، اما متأسفانه دولت تا به حال جوابی نداده است.
رنج‌نامه‌ی گردشگری
مرتضی رحمانی‌موحد – معاون گردشگری – نیز با مروری بر اهداف برنامه‌های اول تا پنجم توسعه، گفت: در برنامه‌ی پنجم، در هشت ماده، 15 سیاست مستقیم و غیرمستقیم گردشگری را نشانه گرفته بودند، اما این برنامه دچار نابسامانی در مدیریت بود.
وی همچنین یادآوری کرد: طبق سند چشم‌انداز 20 ساله قرار بود، تسهیلاتی تأمین شود تا 20 میلیون نفر گردشگر خارجی به ایران بیاید. قطعا می‌دانیم که حالا با تحقق این هدف، فاصله‌ی زیادی داریم.
او سپس ترجیح داد که به جزییاتی از آنچه برای بخش گردشگری در برنامه‌ی ششم توسعه در نظر گرفته‌اند، اشاره‌ای نکند و فقط گفت: 13 تا 14 بند برنامه‌ی پیشنهادی برای بخش گردشگری ترسیم شده که اهداف کلی را مانند جذب گردشگر خارجی، سامان‌دهی و رونق گردشگری داخلی و توسعه‌ی گردشگری الکترونیکی و فناوری در پیش می‌گیرد.
رحمانی‌موحد نیز تأکید کرد: ما از نبودن قانون جامع ملی گردشگری رنج می‌بریم و در این حوزه نیاز داریم که تکلیفی در این برنامه داشته باشیم، همچنین قانونی برای گردشگران لازم است تا به اهداف توسعه‌ی گردشگری دست یابیم.