مشاور ارشد ژئوپارک قشم با بیان اینکه مهمترین نکته قبل از ثبت ژئوپارک‌ها عملکرد آنهاست گفت: نتایج تمام ارزیابی‌ها و بازرسی‌ها، مهر ماه سال جاری اعلام می‌شود.
به گزارش خبرنگار مهر، ژئوپارک قشم تنها ژئوپارک خاورمیانه است که مدت‌ها با تغییر مدیریت، دچار افت و خیزهای متعددی در شبکه جهانی ژئوپارک ها شد. حتی آسیب‌های ناشی از اجرای برنامه‌های نیمه کاره توسط مدیرانی که تنها چند صباحی مسئولیت این سایت طبیعی را داشتند، منجر به گرفتن کارت قرمز شد اما اکنون علیرضا امری کاظمی رئیس گروه میراث زمین شناختی و ژئوتوریسم در سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور به سرنوشت ژئوپارک خوش‌بین است و می گوید با روندی که مدیران ژئوپارک در پیش گرفته‌اند، سال دیگر این ژئوپارک به شبکه جهانی وارد شود و نتایج تمام ارزیابی‌ها و بازرسی‌ها هم مهر ماه سال جاری اعلام می‌شود.
امری کاظمی که در زمینه تهیه پرونده‌های ژئوپارک به مسئولان کشور مشورت و راهنمایی داده و مسئولیت‌هایی را نیز بر عهده داشته در چند دوره همراه بازرسان شبکه ژئوپارک‌های جهان بوده است مانند سال ۸۹ یا ۲۰۱۰ و سال ۹۱ یا ۲۰۱۲ که به درخواست بازرسان شبکه جهانی با آنان همراه شد تا آنها از ژئوپارک قشم بازدید کنند. آن زمان دکتر مک‌کیور که اکنون بالاترین مقام شبکه جهانی ژئوپارک‌ها است به همراه پروفسور شفیعا از مالزی دو ارزیاب و بازرسی بودند که به ایران آمدند.
امری کاظمی در گفتگو با خبرنگار مهر، مسائلی را درباره ژئوپارک‌های ایران به ویژه قشم مطرح می‌کند. چرا که جدی‌ترین پرونده ایران در بحث ژئوپارک‌ها، متعلق به قشم است. او همچنین از سفرهای تحقیقاتی اش به ژئوپارک های مختلف جهان سخن گفت. امری کاظمی اکنون به عنوان مشاور ارشد با مدیران ژئوپارک قشم همکاری دارد.
آسیبی که تغییر مدیریت‌ها به ژئوپارک زد
کاظمی درباره اینکه تغییر مدیریت در سازمان منطقه آزاد قشم به روند پیشرفت ژئوپارک آسیب می‌زند گفت: در سال ۲۰۰۷ مسئولان ژئوپارک‌های جهان به من گفته بودند که ژئوپارک قشم در وضعیت خوبی قرار ندارد و یک عضو خواب‌آلوده است، اما به دلیل تغییرات پی در پی در سیستم مدیریت کلان جزیره و ژئوپارک، کاری انجام نمی شد و اگر مدیری می خواست متمرکز شود و اوضاع روبه بهبود برود، دوباره مدیریت تغییر می کرد. این تغییرات آسیب زیادی به ژئوپارک زد. بازدید دوم بازرسان در سال ۹۱ انجام شد. پروفسور کمو و یک نفر از ژاپن در تابستان ۲۰۱۲ به ایران آمدند که من هم همراهشان بودم. پس از آن بازدید ژئوپارک قشم کارت قرمز گرفت.
امری کاظمی معتقد است یکی از شانس هایی که اکنون جزیره قشم دارد و اگر از آن استفاده نکند، ضرر خواهد کرد، وجود مدیرعاملی است که صددرصد پشتیبان ژئوپارک است و دیدگاه مثبتی نسبت به آن دارد. در صورتی که مدیران مناطق دیگر هنوز اعتقادی به ژئوپارک ندارند.
وی ادامه می‌دهد: کم پیش می آید که رویکرد در مناطق آزاد به جای صددرصد اقتصادی و تجاری، توسعه کلان و پایدار باشد. باید بحث حفاظت از محیط زیست و ژئوپارک ها و توسعه پایدار و همچنین جامعه محلی برای یک مدیرعامل جدی باشد و روی آن تاکید کند. من در صحبت های مدیرعامل قشم متوجه شدم چنین رویکردی دارد. این یک فرصت برای ژئوپارک است. در دوره های قبل مدیران خوبی نیز حضور داشتند شاید یکی از بهترین مدیرعاملهای قبلی سازمان در زمینه توجه به ژئوپارک، آقای حیدری پور بود، اما زمانی به قشم رسید که ژئوپارک در حال گرفتن کارت قرمز بود.
کارها به صورت زیربنایی انجام می شود
وی در پاسخ به این انتقاد که اکنون با گذشت سالها هنوز تغییری در ژئوپارک قشم به صورت محسوس دیده نمی‌شود گفت: چون کارها به صورت زیربنایی در حال انجام است شاید حرکت فیزیکی مشاهده نشود، اما این اقدامات یکباره بروز می کند. به عنوان مثال مطالعه دقیق فرسایش و رسوب شناسی جزیره را انجام دادیم. زمین شناسی ۱۱ رشته تخصصی اصلی دارد من متخصص رسوب شناسی و چند متخصص دیگر را برای همکاری با ژئوپارک معرفی کردم. آنها مطالعاتی انجام دادند. حتی یک ماکت‌ساز معروف را به قشم معرفی کردیم و قرار است ماکت کل ژئوپارک را در ابعاد بزرگ بسازد و به عنوان یکی از ابزارهای تفسیری و تبیین سایت ها و ژئوسایت ها معرفی کند. اینها مسائلی هستند که به زودی نمی‌توان آنها را محسوس دید.
امری کاظمی به محصولات ژئوپارک نیز اشاره کرد و گفت: ژئوپروداکت‌ها محصولاتی هستند که توسط جامعه محلی تولید می شوند و در داخل آنها المانی از زمین شناسی و اقلیم منطقه دیده شده است گروه دوم ژئوپروداکت ها در داخل منطقه تولید نمی‌شود، اما نوعی ترویج و تبلیغ برای پدیده های آن منطقه است. مانند صنایع دستی که از نشانه های معروف قشم الهام گرفته شده است.
وی گفت: ژئوپارک قشم بحث آموزش همگانی علوم زمین را به صورت جدی دنبال می‌کند و هدف آن در رده اول دانش آموزان هستند، بعد معلمان و پس از آن عموم مردم جزو جامعه هدف قرار دارند. در حین آموزش، مفاهیم ژئوتوریسم و ژئوپارک برای مردم تشریح می شود.
امری کاظمی تصریح کرد: حدود ۱۱ ژئوپارک را در دنیا دیده ام و با مدیران و مردم آنجا نیز صحبت کرده ام. در اغلب ژئوپارک ها سرمایه گذاری زیادی انجام می شود تا جامعه محلی را به سمت خودشان بکشاند و از آنها بخواهند که همراه ژئوپارک شوند و خانه هایشان را در اختیار گردشگران قرار دهند. برخی موفق هستند و برخی کمتر موفق می شوند. در حقیقت تلاشها، بیشتر از سمت ژئوپارک به سمت جذب جامعه محلی است، اما در قشم، جامعه محلی به سمت ژئوپارک سوق پیدا می کند. به عنوان مثال در داخل ژئوپارک قشم تعدادی از روستاییان محل پذیرایی محلی ساخته اند بدون اینکه مدیران به آنها پولی بابت این کار داده باشند. حتی راهنمایان محلی، تورها و دفاتر خدمات مسافرتی در قشم بصورت خودجوش فعال شده اند.
تهیه پنل های عمومی و تخصصی برای معرفی جذابیت های ژئوپارک
این کارشناس از تهیه تابلوها و پنل هایی خبر داد که زمین شناسی آن منطقه را برای مردم تشریح می کند، آن هم در دو سطح عمومی و تخصصی. یعنی اگر گردشگری به یکی از سایت های ژئوپارک می رود که علاقه ای به مباحث زمین شناسی ندارد، حداقل جذابیت های ظاهری و توصیفی ژئوپارک برایش شرح داده شود در کنار آن، پنل تخصصی هم وجود خواهد داشت که اگر یک کارشناس یا متخصص به آن مراجعه کرد، ساختار ژئوسایت برایش توضیح داده شود. این مهمترین اصل در تمام ژئوسایت های دنیا است. اینکه ژئوپارک باید در جای دیگری تبلیغ شود، نیز مهم است. در فرودگاه قشم بخش عمده ای از قسمت سالن مسافران ورودی اختصاص به اطلاعاتی درباره ژئوپارک داده شده و عکس و اطلاعات کاملی در مورد ژئوپارک ارائه می شود. همچنین یک دستگاه وب کیوسک هم برای علاقمندان به اطلاعات دقیقتر در مورد ژئوپارک در این سالن نصب شده است. این یکی از نواقص ژئوپارک بود که باید تمام مبادی ورودی مجهز به سیستم های اطلاع رسانی می شد. البته اسکله اصلی قشم نیز چنین کاری انجام شده است.
وی گفت: تا اجرایی شدن برنامه های توسعه ژئوپارک و آمدن بازرسان حدود سه ماه زمان داریم. درحال حاضر بهترین واژه برای طرح های ژئوپارک این است که در حقیقت ژئوپارک آتش زیر خاکستر است و حرکت های زیادی انجام می‌شود که یکباره بروز پیدا می کند. نکته این است که وقتی بازرسان به ایران می‌آیند، انتظار ندارند حتماً بسیاری از طرحهای ذکر شده در پرونده، اجرا شده باشد اما همین که ببینند در حال انجام کار هستیم، برایشان قابل قبول است؛ بنابراین حتما نباید طرح‌ها صد درصد کامل اجرا شده باشد البته امیدواریم که مدیرعامل فعلی قشم با همین رویکرد باقی بماند و حمایت هایش از ژئوپارک را ادامه دهد.
وی یکی از ایرادهای ۵ گانه‌ای که از ژئوپارک قشم هنگام ارائه کارت قرمز گرفته بودند را در این دانست که ژئوسایت ها هیچکدام توسعه داده نشده بودند یعنی اینکه تابلو و ابزار اطلاع رسانی نداشتند. چهار سال پیش تابلوهایی ساخته بودند که با محیط سازگار نبود و یا جنس و کیفیت خوبی نداشت بنابراین از بین رفت. اما اکنون در دره ستاره ها علاوه بر نصب تابلو مسیری ویژه برای بازدید تدارک دیده‌اند که به ژئوتریل معروف است. این حرکت یک نوع توسعه صحیح در ژئوسایت به حساب می آید.
تایید پرونده ژئوپارک منوط به بازدید بازرسان است
وی در پاسخ به این سئوال که چقدر امیدوار است تا دوباره ژئوپارک قشم در شبکه ژئوپارک‌های جهان ثبت شود، گفت: رسیدن پرونده به مرحله تائید و پس از آن بازرسی، پیچیده نیست چون این پرونده در حد گزارش و اعلام ادعاهای ماست. ما می‌گوییم که چنین کارهایی را انجام داده و یا می‌خواهیم انجام دهیم. موقعی ژئوپارک تائید می‌شود که بازرس از ژئوپارک بازدید کرده باشد. آنها حرف ما را به تنهایی ملاک قرار نمی‌دهند؛ اما با توجه به اسناد و مدارکی که فرستاده‌ایم، تصمیم می‌گیرند که اصلاً بازرس اعزام کنند یا نه، چون به برخی از ژئوپارک‌ها در همان مرحله اول اعلام می‌کنند که بازرس نمی‌فرستند و وقتی برای آن نمی‌گذارند. به عنوان مثال اتفاقی که برای ژئوپارک ارس به وجود آمد، این بود که پرونده آن نسبتاً خوب تهیه شده بود، اما زمانی که بازرس‌ها آمدند، متوجه شدند در عمل فاصله زیادی با استانداردها و چارچوب های شبکه جهانی وجود دارد. نکته مهم عملکرد ژئوپارک‌هاست نه اینکه در شبکه ثبت شده باشد. چندی پیش مدیر ژئوپارک قشم گفته بود که خودمان را برای ثبت جهانی نمی کشیم. من با او موافقم. منظور این است که ژئوپارک باید در مسیر صحیح خودش قرار بگیرد و مردم را درگیر کند تا مردم خودشان از آن حفاظت کنند. حال اگر این پرونده جهانی شد که چه بهتر و یک برچسب جهانی هم گرفته است، اما اگر به این برچسب دسترسی پیدا نکرد، چیزی را از دست نداده ایم.
امری کاظمی ایران را دارای پتانسیل برای ایجاد ژئوپارک های متعدد دیگری دانست که احتیاج دارند روی آنها کار شود تا بتوان به عنوان یک ژئوپارک آنها را در سطح جهان معرفی کرد. او گفت: در چندین استان دیگر بحث ژئوپارک را با جدیت پیش می بریم. در استان لرستان سه منطقه را به عنوان پتانسیل ژئوپارک پیشنهاد کرده ایم که فعلا مسئولان استان روی دره شیرز متمرکز شده اند. مناطق دیگر «پل دختر و دره اشتران کوه» است. ژئوپارک ها در هر منطقه باید توسط بالاترین مقام حکومتی آن اجرایی شود.