در «سمینار در بحث میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری» که 28 مرداد در سازمان میراث فرهنگی و گردشگری برگزار شد، بحث‌های مختلفی مطرح شد.
به گزارش خبرنگار ایسنا، در این جلسه که مسعود سلطانی‌فر – معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری – نیز در آن حضور داشت و بیشتر شنونده بود، سعید شیرکوند، معاون برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری سازمان میراث فرهنگی و گردشگری که مدیریت این هم‌اندیشی را برعهده داشت، گفت: تا این لحظه از زمان تنظیم برنامه ششم توسعه، دو اتفاق مبارک برای سازمان رخ داده، نخست آن‌که دو بند از سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری درباره برنامه ششم به این سازمان اختصاص دارد و دوم آن‌که از 12 محور درنظر گرفته شده برای برنامه ششم از سوی سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی و بودجه، یک محور مشخصا به گردشگری اختصاص دارد.
وی اظهار کرد: شورای سیاستگذاری سازمان در برنامه ششم از همه پیش‌روتر است و تا کنون دو جلسه آن برگزار شده، در ذیل این شورا سه کمیته تخصصی صنایع دستی، میراث فرهنگی و گردشگری تشکیل شده که دبیر هریک را سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی مشخص می‌کند.
محمدتقی رهنمایی، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران نیز با بیان این‌که سازمان میراث فرهنگی و گردشگری باید اعلام وضعیت قرمز و آماده‌باش کند، همچنین نباید از دو برابر شدن گردشگران ورودی خوشحال باشیم، هشدار داد که اگر به گردشگرانی که انسان‌هایی حساس، پرتوقع ، نیازمند و محق هستند به درستی پاسخ داده نشود، این بخش نیز تابع قانون بازده نزولی خواهد شد.
او همچنین با اظهار امیدواری از این‌که یکی از 12 محور برنامه ششم توسعه به گردشگری اختصاص دارد، از مسئولان حاضر در جلسه خواست تا دعوای درونی گردشگری، صنایع دستی و میراث فرهنگی را کنار گذارند و افزود: بهتر است همین حالا این دعوا را که کدام‌یک در سازمان حرف اول را می‌زند کنار بگذاریم، چون اگر قرار باشد انرژی صرف این موضوع شود برنامه ششم توسعه همین‌جا خفه خواهد شد.
وی سپس موج جدیدی که برای سفر به ایران راه افتاده را بی‌ارتباط با موضوع توافق هسته‌ای دانست و بیان کرد: 35 سال، جنجالی درباره این کشور (ایران) شده است، کمی رسانه‌ها را مطالعه کنید. مردم دنیا کنجکاو شده‌اند که پشت این جنجال‌ها چه خبر است؟ عده‌ای برای سردرآوردن، به ایران می‌آیند، اما به محض کنار رفتن پرده‌ها، ضعف‌ها رو می‌شود. وقتی در حمام هتل 5 ستاره ما سوسک ببینند یا ناظر وضعیت بهداشت سرویس‌های بهداشتی ما یا اطلاعات ضعیف راهنمایان تور و همچنین لغو ناوگان حمل و نقل باشند، کافی است که به پشت پرده پی ببرند.
رهنمایی در بخش دیگری از سخنانش که با استقبال بیشتری از سوی حاضران در این هم اندیشی مواجه شد، بر ضرورت آموزش تصمیم‌گیران کشور تأکید کرد و گفت: نمایندگان مجلس، وزرا، مدیران کل، استانداران، فرمانداران و تمام مسئولان و مدیران کشوری باید آموزش ببینند چون از گردشگری سر درنمی‌آورند. مستندات می‌آورم که همه‌ی وزرای فرهنگ کشور تا آخرین دوره‌ای که مسئولیت هدایت گردشگری را به عهده داشتند جرات نکردند در مجلس یک کلمه درباره برنامه‌های گردشگری خود حرف بزنند و نمایندگان مجلس نیز شهامت نداشتند، برنامه‌های گردشگری یک وزیر را بشنوند اما همان وزرا روز بعد در نشستی مطبوعاتی برنامه‌های گردشگری خود را اعلام می‌کردند. همه مستندات موجود است.
او اظهار کرد: بنابراین پیش از همه باید تصمیم‌گیران کشور آموزش داده شوند. وقتی آن‌ها اطلاعات ندارند طبیعی است مخالفت بورزند و نگاه‌شان به گردشگری به مثابه فعل حرام باشد.
این استاد دانشگاه سپس به سفرهای انبوه پایان هفته اشاره کرد و گفت: در برنامه ششم توسعه باید مقصدهای جدید تعریف شود. کشور ما با چنین وسعتی جاذبه‌های فرهنگی و طبیعی زیادی دارد، اما چرا باید مردم فقط متوجه سه محور ارتباطی باشند در حالی که 180 کیلومتر راه را 12 ساعت در ترافیک طی می‌کنند.
او بخشی از صحبت‌هایش را نیز به لزوم تامین امنیت آثار تاریخی در سایت‌های با ارزش میراث فرهنگی اختصاص داد و گفت: به‌دلیل نبود سیستم امنیتی و کنترلی در این سایت‌ها امنیتی وجود ندارد. حفاری‌های غیرمجاز بیداد می‌کند. پرونده‌های دادگستری در مناطق دارای این سایت‌ها را بررسی کنید. این موضوع را هم در برنامه ششم توسعه بگنجانید.
وی ادامه داد: در بخش میراث فرهنگی غارت انجام می‌شود. تجهیز موزه‌ها و عرضه به بازار به شناخت تقاضا نیاز دارد. ما هنوز نمی‌دانیم مشتریان‌مان از کدام حوزه فرهنگی می‌آیند. دل‌مان به شیوخ عرب خوش است. اما آن‌ها به کدام آثار تاریخی ما علاقه نشان می‌دهند؟ تا حالا شده یک عرب را در تخت جمشید ببینید؟ ما باید بازارها را بشناسیم.
این فعال گردشگری همچنین درباره‌ی موضوع صنایع دستی گفت: تا زمانی که میز اتاق بازرگانی برای واردات کالاهای بنجل چینی، بدون ضابطه فعالیت می‌کند و تمام مغازه‌ها دارای صنایع دستی چینی است نمی‌توان برای این بخش کاری کرد.
وی افزود: در چین کارگر با ماهی 60 تا 80 دلار زندگی راحتی دارد. هزینه تولید صنایع دستی در آن کشور یک‌چهارم هزینه تولید در کشور ماست. تا زمانی که این راه باز است مغازه‌های ما همچنان پر از کالاهای بنجل است. شهامت داشته باشید و مقابله کنید.
به گزارش ایسنا حمید ضرغام، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی نیز در سخنانی گفت: انتظار می‌رود ایران به یکی از 20 مقصد گردشگری جهان و مقصد نمونه پایدار گردشگری اسلام تبدیل شود. برای این منظور طرح گردشگری شیعی را برای ایران داریم.
او سپس با اشاره به غفلتی که از گردشگری حلال شده است اظهار کرد: این گردشگری چارچوب و اسلوب اجرایی خاص خود را دارد. دست کم این اسلوب را شناسایی کنیم و از هدر رفتن سرمایه‌ها مانع شویم.
حسن الماسی، رییس پژوهشکده گردشگری نیز به تله‌های موجود در این بخش اشاره کرد و گفت: ما در اجرای مدام، کم می‌آوریم. باید برای این منظور چاره‌اندیشی کنیم. اگر دنبال راهکاری هستیم حتما سراغ مدیران چاره‌ساز برویم.
او چانه‌زنی در سیاستگذاری را یکی دیگر از تله‌های موجود دانست و افزود: اگر مدیران و کارشناسانی را در نظر نگیرید که در تصویب برنامه ششم توسعه چانه‌زنی نکنند، آنچه به‌دست می‌آوریم کمتر از چیزی خواهد بود که دنبال می‌کنیم.
مرتضی رحمانی موحد، معاون گردشگری سازمان میراث فرهنگی و گردشگری نیز استفاده از ابزارهای دیپلماسی عمومی را شاخصی تأثیرگذار در گردشگری دانست و خواست که این موضوع در برنامه ششم توسعه درنظر گرفته شود و در ادامه گفت: ایجاد مدیریت یکپارچه گردشگری، حمایت‌های حقوقی و قانونی از تشکل‌ها، تمهید ساز و کار نظام جامع آماری و ارتقای سطح خدمات و تامین منابع و تسهیلات مورد نیاز گردشگری، چهار محور اصلی در احکام و برنامه‌هایی است که برای بخش گردشگری برنامه ششم توسعه در نظر گرفته شده است.
وی افزود: برنامه ششم توسعه باید دانش محور، پاسخ محور، قانون محور و توسعه محور باشد.
بهمن نامور مطلق، معاون صنایع دستی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری نیز با تأکید بر دانش‌بنیان شدن این صنعت، از وجود چهار برنامه سرنوشت‌ساز و یک مقطع تعیین‌کننده خبر داد و گفت که این برنامه‌ها با همخوانی و همسرایی می‌توانند به اهداف‌شان برسند.
او در ادامه افزود: اگر توسعه را تحقق ظرفیت‌های نهفته یا سرکوب‌شده تلقی کنیم و با ایجاد ظرفیت‌های تازه هم‌آوا شویم، سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری می‌تواند یکی از مهم‌ترین کانون‌های توسعه باشد، زیرا استعدادهای بسیاری در این حوزه دارد که در دهه‌های اخیر سرکوب شده است. ما نیاز به آشکارسازی و آزادسازی این استعدادهای سرکوب شده و انرژی‌های نهفته داریم.
کاظم جلالی، رییس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی نیز با اشاره به پژوهش‌هایی که برای آسیب‌شناسی برنامه‌نویسی در ایران در مجلس انجام شده است، گفت: در این پژوهش‌ها متوجه شدیم برنامه‌نویسی در ایران بیشتر شبیه انشاءنویسی است.
وی با بیان این‌که باید از سرمایه‌گذار بخش خصوصی در دوران پساتحریم حمایت شود، افزود: ما در بسیاری از نقاط کشور نگاه گردشگرپذیر نداریم. انتظارات ما از شما همان انتظاراتی است که آقای سلطانی‌فر (رییس سازمان میراث فرهنگی) دارند. ما می‌توانیم در مجلس در چند بخش به شما کمک و همه قوانین مربوط به این حوزه را به شکل آسیب‌شناسانه بررسی کنیم، زیرا بسیاری معتقدند قوانین بازدارنده و منسجم هستند.
جلالی ادامه داد: 108 سال است که در ایران قانون می‌نویسیم، اما جالب این‌که بسیاری از مشکلات ما همچنان تکراری است. در این فضا که انصافا دولت تدبیر و امید نگاه کارشناسانه‌ای دارد و فرصت را فراهم می‌کند که قوانین را به نوعی آسیب‌شناسی کنیم صرفا همه نگاه‌ها به برنامه ششم توسعه نباشد. ما می‌توانیم تمام این قوانین را با تشکیل یک تیم مشترک بازبینی کنیم؛ زیرا یکی از مشکلات ما تلنبارشدن قوانین کشورمان است.
رییس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی افزود: بسیاری از این قوانین هم بازبینی نشده‌اند. شاید در بخش میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری هم قوانین تلنبارشده وجود داشته باشد که می‌توانیم با کارشناسان بخش پژوهشی مجلس در یک فرصت زمانی مثلا شش ماهه قوانین را آسیب‌شناسی کنیم تا شاید از این نظر سازمان را چابک‌تر کنیم.
سیدمحمد بهشتی، رئیس پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی و گردشگری که در پنل تخصصی میراث فرهنگی در این نشست صحبت می‌کرد، اظهار کرد: اطلاعات موجود نشان می‌دهد بعد از توافق، مراجعه گردشگران به ایران شدیدتر شده است، بنابراین در شرایط پساتحریم باید آماده باشیم تا وظایف‌مان را درست انجام دهیم. دیگر فرصت بهانه‌تراشی نداریم. باید شرایط را برای ملاقات فرهنگی فراهم کنیم.
او گفت: به همین خاطر برنامه ششم توسعه برای دستگاه ما به شکل مضاعفی در حد بحران آب و بازنشستگی (دو محور بحرانی از چهار بحران درنظر گرفته شده در برنامه ششم توسعه) اهمیت دارد و خوب است سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی گردگری را در سطح آن دو حوزه بحرانی که کشور در معرض آن است، قرار دهد.
در ادامه محمد حسن طالبیان، معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری بزرگترین چالش این حوزه را آموزش دانست و افزود: کارشناسان متعهد و استادکاران مجرب کم شده‌اند و شکاف بین نسل گذشته و امروز ایجاد شده است. همچنین از کارهای علمی دور شده‌ایم و کارها جنبه پیمانکاری و غیراستاندارد پیدا کرده‌اند. از این رو باید برای ظرفیت سازی و معرفی میراث فرهنگی در کنار پژوهش اهمیت بیشتری قائل شویم.
وی اضافه کرد: بین پژوهش و اجرا فاصله ایجاد شده و ارتباط بین سازمان و مراکز علمی ضعیف شده است. این چالش باید در برنامه ششم توسعه جبران شود. علاوه بر این رابطه‌ای که در دوران تحریم با جهان قطع شده بود باید تقویت شود.
مهدی مجابی، استاد دانشگاه علم و صنعت و پژوهشگر و معمار میراث فرهنگی نیز در ادامه این پنل تخصصی عمل کردن به برنامه‌ها را اصلی ترین موضوع سخنرانی خود قرار داد و گفت: نتایج عملی برنامه‌های سوم و چهارم توسعه نشان می‌دهد در اجرای برنامه‌ها ضعیف بوده‌ایم. بنابراین باید عمل کردن به برنامه‌های نوشته شده در اولویت قرار گیرد.
در حاشیه
به گزارش ایسنا، در میان پنل‌های تخصصی که برای سه حوزه درنظر گرفته شده بود برخی فعالان مدام تذکر می‌دادند که موضوع صنایع دستی در بین حرف‌ها گم شده است. سعید شیرکوند، معاون سرمایه‌گذاری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری که مدیریت این هم‌اندیشی را برعهده داشت متذکر شد چرا اصرار برای جدا کردن این سه حوزه دارید؟ همه آن‌ها همپوشانی دارند و به هم متصل‌اند.
بعد از اظهارات رییس کل بانک مرکزی، یکی از فعالان صنایع دستی اظهار امیدواری کرد که با توجه به سیاست‌های جدید بانک مرکزی دیگر در دادن وام صغری – کبری چیده نشود که سیف رییس کل بانک مرکزی پاسخ او را با لبخند داد.
عباس پیرمرادیان، عضو جامعه راهنمایان تور نیز در انتهای مراسم در سخنانی که با صدای بلند بیان می‌شد گفت: اگر در برنامه ششم توسعه راهنماها را در نظر نگیرید تیر خلاصی به سر گردشگری ایران نخواهید زد، بلکه این تیر خلاص به مچ پای راست گردشگری ایران می‌خورد و گردشگری ایران با عصا راه می‌رود.
این اظهارات راهنمای تور که با حرارت بیان می‌شد مایه شوخی رییس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری شد که به مزاح گفت: راهنمای تور که این همه پرفشار نمی‌شود.
پایان این هم‌اندیشی نیز با صحبت یکی از حاضران همراه شد. سعید قاسمی، مدرس دانشگاه با لحنی اعتراض‌آمیز گفت: خسته شده‌ایم از دهان‌هایی که سیب می‌گویند ولی بوی سیر می‌دهند.
به گزارش ایسنا، با توجه به جلسه‌ی برگزار شده و صحبت‌هایی که در پنل‌های تخصصی هر حوزه از این سازمان عریض و طویل مطرح شد، در پنل تخصصی میراث فرهنگی مانند دیگر پنل‌ها انظارها می‌رفت با توجه به این‌که در نشست قبلی موازین و مفاهیم اصلی در برنامه ششم توسعه گوشزد شده بود، اما با این حال در این دوره از هم‌اندیشی مسئولان میراث فرهنگی بدون اشاهر به اتفاق جدید به بحث‌های تکرار شده در گذشه پرداختند.