اسکلت ۷ هزارساله

اجرای طرح کاوش در قره تپه سگز آباد قزوین با دو هدف پژوهشی و آموزشی به ویژه شناسایی دقیق دوره مادها و هخامنشیان شروع شد.

به گزارش خبرگزاری مهر، مصطفی ده پهلوان سرپرست هیأت کاوش در محوطه قره تپه سگز آباد تصریح کرد :قره تپه سگزآباد محوطه بسیار مهم و ارزشمندی است که پس از زلزله سال  ۱۳۴۱ بوئین زهرا مورد چپاول مردم محلی قرار گرفت و آسیب های فراوانی بر آن وارد شد.

به گفته او، با آغاز دور جدیدی از کاوش های گروه باستان شناسی دانشگاه تهران از سال ۱۳۹۳ تاکنون تصمیم گرفته شد تا با بهره گیری از یافته های به دست آمده از کاوش های گذشته و انجام کاوش در لایه های متاخر محوطه قره تپه سگزآباد به تدریج وارد بررسی باستان شناختی گستره زمانی مورد نظر شد.

این باستان شناس تصریح کرد: این کاوش به طور کلی دو هدف پژوهشی و آموزشی را در دستور کار خواهد داشت که اهداف پژوهشی آن شامل شناسایی دقیق و مستند دوره تاریخی لایه فوقانی سگزآباد(آهن II و III)همزمان با دوره ماد و هخامنشی و تشخیص کاربری(حکومتی یا مذهبی یا سکونتی) و نوع جامعه ای که در لایه های فوقانی سگزآباد استقرار داشته اند می شود.

وی افزود: همچنین شناسایی تعاملات منطقه ای و فرا منطقه ای اقتصادی و فرهنگی سگزآباد در هزاره نخست ق. م.، دلیل متروک شدن محوطه سگزآبادو بازنگری مجدد در یافته های دوران تاریخی سگزآباد در کاوش های زنده یاد دکتر عزت الله نگهبان و دکتر صادق ملک شهمیرزادی در کنار طرح کاوش سگزآباد از دیگر اهداف پژوهشی این طرح است.

ده پهلوان بیان کرد: بازنگری مجدد یافته های بررسی میدانی دشت قزوین که توسط دکتر نگهبان و هیات همراه در سال ۱۳۴۹ انجام شده، در کنار طرح جدید کاوش سگزآباداز دیگر اهداف پژوهشی این کاوش خواهد بود.

وی آموزش شیوه های درست و روزآمد کاوش (مراحل پیش از کاوش، کاوش و پس از کاوش) به دانشجویان باستان شناسی دانشگاه تهران را هدف آموزشی این کاوش اعلام کرد.
او در خصوص ضرورت و اهمیت اجرای برنامه اظهار داشت: با توجه به این که در سال ها ی گذشته تمرکز کاوش های باستان شناختی بر دوره های مفرغ و آهن I محوطه سگزآباد بوده است آگاهی درستی از ویژگی های فرهنگی و تاریخی لایه های سطحی تر وجود ندارد.

به گفته این باستان شناس از آنجایی که بخش های شمالی مرکز فلات ایران در دوره تاریخی ابهامات زیادی را در خود دارد، چندان دور از ذهن نیست که با تمرکز بر لایه های تاریخی محوطه سگزآباد، بازنگری مجدد در یافته های دوران تاریخی (آهن ۲ و ۳) سگزآباد در کاوش های زنده یاد دکتر عزت ا … نگهبان و دکتر صادق ملک شهمیرزادی، بازنگری مجدد یافته های بررسی میدانی دشت قزوین توسط دکتر نگهبان در سال ۱۳۴۹ همراه با یافته های پروژه کاوش سگزآباد در فصل گذشته(۱۳۹۳) و جاری (۱۳۹۴) بتوان گام مهمی در شناسایی شرایط اقتصادی و فرهنگی این محوطه و مناطق پیرامونی و به عبارتی دشت قزوین برداشت.

وی گفت: عزت الله نگهبان بنیانگذار باستان شناسی علمی و ایرانی سال ۱۳۴۹ در قالب هیأتی مرکب از استادان باستان شناسی، زمین شناسی، جانورشناسی و …  به بررسی سطحی دشت قزوین و کاوش در ۳ محوطه مهم زاغه، قره تپه و قبرستان پرداخت.

به گفته سرپرست هیأت کاوش در قره تپه سگز آباد، در حال حاضر نزدیک به ۴۴ سال است که به طور غیر مستمر کاوش های آموزشی و پژوهشی گروه باستان شناسی در این ۳ محوطه متمرکز شده است و دستاوردهای علمی فراوانی به همراه داشته که یکی از این سه محوطه مهم قره تپه سگزآباد است.

به گفته او، پیشینه کاوش های باستان شناسی در این محوطه بسیار طولانی است و در طول سالیان گذشته چندین بار عملیات کاوش توسط هیأت های داخلی و خارجی در این محوطه تاریخی انجام گرفته که از آن دسته می توان به کاوش های باستان شناسی هیأت بلژیکی و هیأت ژاپنی اشاره کرد.

ده پهلوان، کاوش امیر ماهانی رئیس وقت اداره فرهنگ و هنر قزوین در سال ۱۳۴۷، کاوش های گروه باستان شناسی دانشگاه تهران، از سال ۱۳۴۹ تا سال ۱۳۵۶ به سرپرستی دکتر عزت ا… نگهبان در قالب ۸ فصل کاوش وکاوش های گروه باستان شناسی دانشگاه تهران، از سال ۱۳۷۶ تا سال ۱۳۷۸ به سرپرستی دکتر حسن طلایی در قالب ۳ فصل را نیز از کاوش های باستان شناسی انجام شده در این محوطه دانست.

او اظهار داشت :کاوش های گروه باستان شناسی دانشگاه تهران، در سال ۱۳۸۷، به سرپرستی دکتر کمال الدین نیکنامی و همکاری حجت دارابی ۱ فصل، کاوش های گروه باستان شناسی دانشگاه تهران در سال ۱۳۸۸، به سرپرستی کمال الدین نیکنامی و همکاری دکتر حسن فاضلی و دکتر حسین عزیزی ۱ فصل و کاوش های گروه باستان شناسی دانشگاه تهران در سال ۱۳۸۹، به سرپرستی سیما یداللهی و همکاری دکتر حسین عزیزی ۱ فصل ازدیگر کاوش های باستان شناسی است که در این محوطه انجام شده است.

به گفته او، در اکثر این کاوش ها تمرکز بر دوره های پیش از تاریخ شامل دوره های مس سنگی، مفرغ، آهن I و II این محوطه بوده است و به دوره های متاخر آن  شامل آهن II و III همزمان با ماد و هخامنشی پرداخته نشده است.

ده پهلوان گفت: پس از سال ها فعالیت پژوهشی در دشت قزوین و شمال مرکزی ایران متاسفانه الگوها و ویژگی های فرهنگ مادی این منطقه و چگونگی تعاملات فرهنگی آن در گستره زمانی ۸۰۰ سال  ق. م تا ۶۲۲ پ. م، آهن III، ماد، هخامنشی، اشکانی و ساسانی گنگ و مبهم مانده است.

عملیات کاوش تپه سگز آباد که مجوز آن از طرف رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری صادر شده است تا دهم خرداد سالجاری ادامه دارد.