تپه قلعه قلندران

نتایج بدست آمده از لایه‌نگاری بخشی از «تپه‌ی قلعه قلندران» شهرستان شازند، می‌گوید که این تپه فقط می‌تواند برای دوره‌ی هخامنشی باشد.

به گزارش ایسنا، به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، «احمدعلی اسدی»، سرپرست این هیات باستان‌شناسی با اشاره به لایه‌نگاری‌های اخیر صورت گرفته بر تپه‌ی تاریخی «قلعه قلندران» شهرستان شازند،  گفت: کاوش و تعیین حریم این تپه،  برای آگاهی از مراحل سکونتی و همچنین جلوگیری از ایجاد آسیب‌های بیشتر آن، به سبب کاوش‌های غیرمجاز روز افزون،  صورت گرفت.

او ادامه داد: «تپه قلعه قلندران» که به صورت دایره منظم است و مساحت حدود یک هکتار و ارتفاع متوسط ۸ متر از سطح زمین‌های اطرافش را شامل می‌شود،  در شهرستان شازند استان مرکزی و در میانه راه اراک به بروجرد است، این شهرستان در مرکز یک دشت میان کوهی و کنار یک شاخه فرعی «رودخانه شراء»  قرار گرفته است.

اسدی با اشاره به نتایج بدست آمده از دو کارگاه لایه‌نگاری در حاشیه شمال و مرکز این تپه، اظهار کرد: لایه‌نگاری‌ها نشان داد که برخلاف بیشتر تپه‌های تاریخی که به تدریج و به دنبال سده‌های متمادی سکونت شکل گرفته‌اند، «تپه قلعه قلندران» تنها محصول یک دوره و آن هم دوره‌ی هخامنشی است؛ در واقع با استناد به نتایج این کارگاه‌ می‌توان گفت که تمام ساختار این تپه، یک سکوی عظیم خشتی مربوط به دوره هخامنشی است که به منظور ساختن یک کاخ یا کوشک بر فراز آن، ایجاد شده است.

این باستان‌شناس در رابطه با گاه‌نگاری سکوی خشتی و بنای مرتبط با آن بر روی تپه، گفت: سفال‌های دوره هخامنشی بدست آمده از «تپه قلندران» از نظر بافت، فرم و دقتی که در تهیه گل و پخت آن شده است، کاملا ویژه و شاخص دوره هخامنشی هستند؛ علاوه‌بر سفال‌های شاخص دوره هخامنشی که در لایه‌های مطمئن و پایه تپه و در بین لایه‌های خشت یافت شد، برخی قطعات سنگی که مربوط به بنا و یا کوشک احتمالی روی تپه است، قدمت آثار مذکور به دوره هخامنشیان را کاملا قطعی می‌کند.

او همچنین ادامه داد: شواهدی از یک لایه قیراندود بین سکوی خشتی و بنای ساخته شده بر روی آن و همچنین دقت بالا در ایجاد سکوی خشتی و معماری بنا کاملا با نمونه‌های مشابه در معماری هخامنشی همخوانی دارد. به جز دوره هخامنشی که در واقع ساختار کلی تپه را شامل می‌شود، یک دوره سکونتی دیگر بر سطح تپه شناسایی شد که مربوط به دوره اسلام میانه است.

اسدی افزود: سفال‌های زرین فام و قلم سیاه از یافته‌های شاخص این دوره سکونتی تپه است. در واقع پس از متروک شدن بنای دوره هخامنشی، «تپه قلندران» به مدت بیش از ۱۵۰۰ سال متروک بوده و سپس در دوره اسلامی مجددا سکونتی درآن ایجاد شده است.

این باستان‌شناس با بیان اینکه «به دلیل نبودِ آثار شاخص دوره هخامنشی در ناحیه زاگرس مرکزی، نتایج بدست آمده از «تپه قلندران» شهرستان شازند، دارای اهمیت ویژه‌ای هستند»، اظهار کرد: عمده بناهای حکومتی هخامنشی در ناحیه فارس و خوزستان قرار دارد و در همدان (هگمتانه باستان) نیز که شواهد پایه ستون‌های هخامنشی و کتیبه‌های این دوره باقی مانده، بناهای قطعی این دوره شناخته شده نیست.

او در ادامه تصریح کرد: از این رو  شواهد هخامنشی شناسایی شده در «قلعه قلندران»، خلا آثار شاخص هخامنشی را در این نقطه از کشور کمتر خواهد کرد. همچنین علاوه بر اهمیت علمی، با توجه به محل مناسب «تپه قلندران» که در کنار جاده ارتباطی اصلی اراک به بروجرد و جنوب غربی کشور قرار دارد، می‌تواند پس از انجام کاوش‌های بیشتر به یک سایت موزه تبدیل شده و از این جهت کاوش محوطه و حفظ و نگهداری آن اهمیت دو چندان دارد.

بنا بر این گزارش، برنامه فصل اول کاوش اضطراری و گمانه‌زنی به منظور تعیین عرصه و پیشنهاد حریم «تپه قلعه قلندران» شازند با مجوز رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی وگردشگری اجرا شد.