«فهرست قرمز عصای جادویی نیست که بتواند جلوی تردد غیر قانونی اموال فرهنگی را بگیرد، بلکه گروه‌های در خطر اشیاء و آثار باستانی را در آسیب‌پذیرترین مناطق دنیا به منظور حفاظت آنها از فروش و صادرات غیر قانونی طبقه‌بندی می‌کند.»
به گزارش ایسنا، چند سالی است موضوع تهیه‌ی فهرست قرمز آثار تاریخی ایران که به کشورهای مختلف منتقل و حتی در معرض نمایش قرار گرفته‌اند مورد بحث و نظر است، اتفاقی که مسئولان میراث فرهنگی ایران نیز حدود دو ماه گذشته از آغاز کار آن به زودی در کشور خبر دادند و حالا کارگاهی نیز با این موضوع برپا شده است.
«سانیا صدیقیان»، عضو کمیته بین‌المللی ایکوفوم (موزه‌شناسی) درباره‌ی لزوم تهیه فهرست قرمز آثار و اشیای تاریخی – فرهنگی ایران، با اشاره به تاریخچه و اهداف تشکیل ایکوم گفت: این شورای بین‌المللی، 35 هزار عضو از 137 کشور دارد و محدوده گسترده‌ای از موزه‌ها و مشاغل مربوط به آنها را شامل می‌شود .
وی به همکاری ایکوم در مبارزه با تردد غیرقانونی اموال تاریخی – فرهنگی با یونسکو، اینترپل و گمرک جهانی اشاره کرد و با بیان اینکه تاکنون 15 فهرست قرمز برای مبارزه با تردد غیرقانونی اموال فرهنگی در جهان تهیه شده، افزود: هر روز شاهد به غارت رفتن و دزدیده شدن اشیای فرهنگی و فروش آنها در بازارهای جهانی هستیم. این تعریفی است که ایکوم و اینتر پل برای تردد غیرقانونی اموال فرهنگی روی آن اتفاق‌نظر دارند .
او تردد غیر قانونی اموال فرهنگی در 30 سال اخیر را دغدغه همه‌ی نهادهای فرهنگی دنیا اعلام کرد که ضربه زیادی به میراث ملموس وارد می‌کند و افزود: این اتفاق معمولا متوجه کشورهایی است که با وجود برخورداری از میراث فرهنگی غنی، ابزار کافی برای حفظ و مراقبت از آنها را در اختیار ندارند .
*ایران مبدا برای دزدی آثار تاریخی است
این کارشناس با بیان اینکه براساس تعریف ایکوم کشورهایی که آثار فرهنگی آنها دزدیده می‌شوند مبداء و به کشورهایی که این آثار در آنها به فروش می‌رسد بازار گفته می‌شود، گفت: براساس این تعریف ایران یکی از کشورهای مبدا است.
وی با اشاره به آسیب‌های فرهنگی و تاریخی که تردد غیرقانونی اموال فرهنگی به کشورها وارد می‌آورد، بیان کرد: تردد غیرقانونی اموال فرهنگی یکی از سودآورترین جرائم بین‌المللی است که اینترپل روی آن تحقیق می‌کند، چون در فرای مرزها صورت می‌گیرد .
او فقر سیستم امنیتی اشیاء فرهنگی، شیوه حمل‌ونقل و تقاضای روز افزون بازار هنر برای دست‌یابی به این آثار را دلایل اصلی این تجارت غیر قانونی دانست که سود سرشاری دارد .
«صدیقیان» مبارزه با این مقوله را یک چالش واقعی و جدی دانست و افزود: این مبارزه، نیازمند همکاری نهادهای فرهنگی و توسعه ابزارهای موثر در کنترل مرزها و بازارهای جهانی است، چون با وجود غیرقانونی بودن، در حال حاضر بازارهای هنری قانونی برای آن وجود دارد .
او گفت: تدابیر حقوقی ملی و بین‌المللی زیادی به وجود آمده تا از مالکیت اموال فرهنگی از طریق دزدی، صادرات غیر قانونی و تصرف جلوگیری کند که از آن دسته می‌توان به خرید، رهن، مبادله، وام، اهدا و … اشاره کرد که تردد غیر قانونی اموال فرهنگی جزو آنها نیست .
*فایده فهرست قرمز برای ایران!
وی با اشاره به مفهوم و مبنای فهرست قرمز و بیشترین فایده‌ای که می‌تواند برای ایران امروز داشته باشد گفت: فهرست قرمز گروه‌های در خطر اشیاء و آثار باستانی را در آسیب‌پذیرترین مناطق دنیا به منظور حفاظت آنها از فروش و صادرات غیرقانونی طبقه‌بندی می‌کند.
سرپرست تیم تهیه فهرست قرمز اشیای تاریخی فرهنگی ایران گفت: با وجود فهرست قرمز موزه‌ها، حراجی‌ها، دلالان هنری و مجموعه‌داران تشویق می‌شوند که برای در اختیار گرفتن یک شیء تاریخی، تحقیق کرده و منشأ و اسناد قانونی آن را بررسی کنند .
او گفت: تهیه و به‌روز رسانی فهرست‌های قرمز به عهده خُبرگان بین‌المللی است که در حوزه‌های باستان‌شناسی، مردم‌شناسی، اقتصاد، حقوق، علوم سیاسی و جغرافیا مربوط به کشور مبدا فعالیت می‌کنند و نشان می‌دهند که کدام یک از اشیای فرهنگی بیشتر از بقیه در معرض غارت و خرید و فروش هستند.
*فهرست قرمز، متعلق به آثار سرقتی نیست
سرپرست تیم تهیه فهرست قرمز اشیاء تاریخی فرهنگی ایران افزود :فهرست قرمز، فهرست اشیاء سرقت شده نیست، بلکه لیست اشیاء تاریخی است که در موزه‌های خصوصی و دولتی وجود دارند و گروه‌هایی از اشیاء منقول را نشان می‌دهد که باید توسط قانون مورد حفاظت قرار بگیرند .
او در ادامه با اشاره به روند تهیه فهرست قرمز آثار تاریخی فرهنگی ایران که باید مورد تأیید ایکوم جهانی قرار گیرد به گوشه‌ای از موضوعات اصلی که تیم تنظیم‌کننده این لیست باید مد نظر قرار دهد، اشاره کرد .
وی همچنین آسیب‌پذیر بودن یا نبودن محوطه‌های باستانی، جمع‌آوری شواهد و مدارک درباره غارت و تردد غیر قانونی میراث فرهنگی ایران، نشان دادن آثار فرهنگی ایران که در بازارهای جهانی مورد تجارت قرار گرفته‌اند، آمار کاهش یا افزایش کیفیت حفاری‌هایی که در سایت‌های باستانی صورت می‌گیرد، تدابیر دولت برای حفاظت از میراث فرهنگی در صورت غارت و تخریب محوطه‌های باستانی و فهرست‌نگاری قوانین ملی و بین‌المللی که منجر به حفظ آثار فرهنگی ایران می‌شود و مستندسازی اموال فرهنگی را جز مواردی دانست که باید برای تهیه فهرست قرمز آثار تاریخی مورد توجه قرار گیرد .
صدیقیان با بیان اینکه فهرست قرمز عصای جادویی نیست که بتواند جلوی تردد غیر قانونی اموال فرهنگی را بگیرد، اظهار کرد: مبارزه با تردد غیر قانونی اموال فرهنگی از طریق ارتقای اسناد قانونی و ملی و استفاده از آنها، انتشار اطلاعات، آگاهی‌افزایی و جلوگیری از صادرات اموال فرهنگی میسر می شود.
او بیان کرد: فهرست قرمز، فهرست اشیای گمشده نیست بلکه یکی از اهداف تهیه‌ی آن آگاهی افزایی عمومی است .
وی در ادامه به مقایسه فهرست قرمز کشورهای پرو، چین ، کامبوج، لیبی و منطقه‌ای از آمریکای لاتین پرداخت و فهرست قرمز کامبوج را به عنوان بهترین نمونه از این فهرست‌های تهیه شده دانست.