دانشگاه‌ها و فارغ‌التحصیلان در چرخه معیوب کنونی پژوهش‌های باستان‌شناسی جایگاهی در معادلات ندارند.
باستان‌شناسان خوزستان حال و روز خوشی ندارند. به دلایل عدیده از جمله حضور باستان‌شناسان و کاوشگران خارجی و حضور تیم‌های بین‌المللی و قوی در یکصد سال اخیر، هیچگاه در بین کارشناسان ایرانی تاثیر چندانی به جا نگذاشته‌اند و متخصصان داخلی از حضور آنها رشد نکرده‌اند. باستان‌شناسان جوان ایرانی همواره نظاره گر بوده‌اند و حتی از حضور باستان‌شناسان خبره و خارجی نیز بهره حضوری نبرده‌اند.
فارغ از اینکه در نتیجه بی خردی عده ای از گذشته عده بی شماری کارمند غیر مرتبط با حوزه های سه گانه به اداره کل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری ورود پیدا کردند و این مجموعه را همچون حبابی رشد دادند. اما نبود نیروی کیفی باستان شناس باعث شده تا بخشی از ماموریت های سازمانی معطل بماند.
البته در این سال‌ها نیز نه کارشناسان درون‌سازمانی استان از خود تحرک نشان داده‌اند و نه چند دانشگاه موجود که خیل عظیمی از فارغ‌التحصیلان باستان‌شناسی را روانه بازار کرده‌اند. جوانان تحصیلکرده استان در حوزه باستان‌شناسی سرخورده از ارتقای کاری هستند و اغلب عطای کار کاوش در بهشت باستان‌شناسان را به لقایش بخشیده و وارد عرصه‌های دیگر کاری می‌شوند.
بهترین متخصصان باستان‌شناسی حوزه خوزستان یا ایرانی و یا خوزستانی نیستند. در این راستا هم جامعه باستان‌شناسی استان کم کاری کرده و هم پژوهشکده باستان‌شناسی به عنوان متولی در بسیاری موارد خوب عمل نکرده که از آن جمله می‌توان به فرستادن تیم‌های باستان‌شناسی به استان بدون هماهنگی با اداره کل میراث فرهنگی خوزستان اشاره کرد.
در جمعی که تشتت آرا و منافع شخصی و سرگرمی بر بسیاری مسایل ضروری‌تر رجحان یابد، آشفتگی کنونی نمایان خواهد شد. برخی از درون یا برون، دانسته یا ندانسته کمر به ضربه زدن بر پیکر باستان‌شناسی در استان خوزستان بسته‌اند. در چنین شرایطی اندک تلاش‌های اداره کل میراث فرهنگی استان خوزستان نیز بدون پشتوانه مانده است. این اقدامات منفی زمانی بیش از این نمود پیدا می‌کند که پژوهشکده به عنوان متولی اصلی کشور در امر کاوش‌های باستان‌شناسی، تمام تلاش خود را برای به حاشیه راندن معدود باستان‌شناسان درون و برون‌سازمانی از چرخه مطالعات باستان‌شناسی به کار بسته است.
بسیار خوب است که در زمان کنونی، تیم‌های باستان‌شناسی در چهارگوشه استان خوزستان با اهداف متفاوت به انجام مطالعات باستان‌شناسی مشغول هستند اما نقش اداره کل میراث فرهنگی استان، فارغ‌التحصیلان و دانشگاه‌ها در این میان چیست؟
پذیرفتنی است که دانشگاه‌ها و فارغ‌التحصیلان آزاد در چرخه معیوب کنونی پژوهش‌های باستان‌شناسی جایگاهی در معادلات ندارند. این امر در پی پایین بودن سطح علمی دانشگاه‌ها، پایین آمدن میزان پذیرش دانشگاه‌ها در این رشته و کمی بودن اهداف دانشگاه‌ها و دانشجویان به وجود آمده است.
آموزش که یکی از وظایف سازمان میراث فرهنگی کشور است، در همین زمینه لازم است دانشجویان، فارغ‌التحصیلان و کارشناسان و باستان‌شناسان توسط سازمان میراث فرهنگی به کار گرفته شده و فرصت مطالعاتی و کاوش برای فارغ‌التحصیلان به وجود آید.
مساله‌ای که وجود دارد این است که از مجموع باستان‌شناسان رسمی و غیررسمی شاغل در اداره‌ها و پایگاه‌های جهانی خوزستان چند نفر در سیستم‌های موجود فعالیت دارند و چرا از توان آنها استفاده نمی‌شود؟ با فرض ناتوان یا نابلد بودن آنها هم آیا نباید از این فرصت‌ها برای آموزش و ارتقای آنها بهره برد؟ و تا چه زمانی باستان‌شناسان استان باید تنها نظاره‌گران کاوش متخصصان از دیگر نقاط باشند؟ مطالعات میدانی و تئوری کنونی استان در چهارچوب کدام برنامه طولانی‌مدت و مطابق با کدام هدف محوری انجام می‌شود؟
شرق استان خوزستان محور تاریخی هندیجان، رامشیر، امیدیه که محوطه‌های اشکانی بی‌شماری دارند و تبدیل به مکان‌هایی برای تعرض قاچاقچیان شده‌اند. با این حال و با وجود تعداد زیادی باستان‌شناس در استان می‌توان این مکان‌ها را به مرکزی برای پایلوت تبدیل کرد تا به صورت عملی و با نظارت باستان‌شناسان و کاوشگران متخصص و باتجربه، این باستان‌شناسان جوان و کم‌تجربه را به طور عملی آموزش داد.
……………….
مجتبی گهستونی، دبیر و سخنگو انجمن دوستداران میراث فرهنگی تاریانا خوزستان