ژئو پارك قشم در حالی كارت زرد خروج از شبكه جهانی ژئوپاركها را دریافت كرده كه به اعتقاد مسئولان الحاق جنگلهای حرا به آن شاه كلید گرفتن كارت سبز و ثبت مجدد در شبكه جهانی ژئو پاركهاست.
ایران از دیر باز به عنوان یكی از پرجاذبه ترین كشورهای جهان از دیدگاه فرهنگ و تاریخ مطرح بوده است. همچنین ویژگی های طبیعی و تنوع زیستی آن نیز در رتبه بالایی از نظر طبیعت گردی قرار داشته است.
اما گونه دیگری ازجذابیت های طبیعی این كشور پدیده ها و عوارض زمین شناختی و زمین ریخت شناسی هستند كه به تازگی مورد توجه و بررسی قرار گرفته و بر همگان آشكار شده كه ایران از این دیدگاه نیز جایگاه مهمی در جهان دارد.
مطرح شدن موضوع ژئوپاركها در سال 2 هزار میلادی از سوی بخش علوم زمین یونسكو، آغاز گر جنبشی در میان كشور های گوناگون برای اهمیت دادن به میراث زمین شناختی آنها بود.
اگرچه این حركت در اروپا چند سالی زودتر آغاز شده بود اما پیشنهاد مستقیم یونسكو به سازمان های زمین شناسی كشورها برای معرفی نقاط دارای ارزش زمین شناختی بی همتا، این حركت را در دیگر كشورها نیز آغاز كرد.
ژئو پارك محدوده ای است كه ویژگی اصلی آن وجود ژئو سایت های پر اهمیت، طبیعت و محیط زیست غنی، ویژگی های فرهنگی جذاب و از همه مهمتر مشاركت و حضور فعال جامعه محلی در برنامه های توسعه، حفاظت و پایداری است.
بر خلاف انواع مناطق حفاظت شده طبیعی ژئو پاركها نه تنها ورود و حضور بازدید كنندگان را محدود نمی كنند بلكه برای حضور مردم طراحی شده اند كه همین حضور موجب رونق اقتصادی پایدار جوامع محلی خواهد شد .
شرط مهم موفقیت یك ژئو پارك، وجود برنامه و راهبردهای مناسب و دقیق در مدیریت آن است؛ راهبردهایی برای حفاظت، بهره برداری صحیح، توانمند سازی جامعه محلی و توسعه پایدار ژئو پارك.
تا به حال فقط یك پهنه‌ی طبیعی در خاورمیانه، ویژگی‌ها و شرایط لازم بین‌المللی را برخوردار بوده تا به‌عنوان یك ژئوپارك جهانی به ثبت برسد. این منطقه كه به نام «ژئوپارك قشم» نام گرفته، بخش‌هایی از جزیره قشم را شامل می‌شود. ژئوپاركی كه زمزمه حذف آن از لیست شبكه ژئوپارك‌های جهانی در طی ماه گذشته، تیتر چالش‌برانگیز بسیاری از خبرهای زیست محیطی و گردشگری در ایران و حتی خارج از ایران بوده است.
ژئو پارك قشم واقع در جزیره قشم در خلیج فارس به عنوان اولین ژئو پارك خاورمیانه در سال 2003 و 2004 معرفی و از 21 مارس سال 2006 (اول فروردین 1385) به عنوان یكی از ژئو پاركهای ملی شبكه جهانی یونسكو شناخته شده است اما پس از گذشت 4 سال از عضویت، در سال 2010 كارت زرد یا مهلت دو ساله دریافت كرد كه پس از سر رسیدن این مهلت بررسیهای مجدد شبكه جهانی از این ژئو پارك و عدم توجه به استاندارد های مورد نظر آنها منجر به خروج ژئو پارك قشم ازشبكه جهانی ژئو پاركها شد.
عدم ارتباط با شبكه جهانی
محمد هاشم داخته مدیر ژئو پارك قشم در این باره به مهر می گوید: عضویت ژئو پارك قشم در شبكه جهانی زمانی به وقوع پیوست كه موضوع ژئو پارك نه تنها در ایران بلكه در جهان نیز شناخته شده نبود كه بهترین راه برای دستیابی به این شناخت حضور در همایش ها ، سمینارها و كارگاههایی بود كه از سال 2006 تا كنون بیش از 50 بار برگزار شد اما ژئو پارك قشم تنها در یك كنفرانس و یك كارگاه شركت كرده همین مسئله باعث شد تا ژئوپارك قشم هیچ ارتباطی با شبكه ژئوپاركها نداشته باشد و از تغییر و تحول آن باخبر نشود تا براساس آن معیارهای خود را ارتقا دهد.
به گفته داخته، كارشناسان شبكه جهانی خیلی روی آموزش مردم محلی و گردشگران تاكید می‌كنند. به قول معروف گردشگری كه نافهم وارد ژئوپارك می‌شود، باید فهمیده خارج شود. اما ژئوپارك قشم در این مدت منزوی بود و با هیچ كدام از ژئوپارك‌های جهانی ارتباطی برقرار نكرد تا در نهایت كارشناسان شبكه جهانی در سال 2008 در كنفرانس خود در مالزی از ژئوپارك قشم به عنوان یك عضو به خواب رفته یاد و شمارش معكوس برای تعلیق آن را آغاز كنند.
او می گوید: برخلاف دستگاه‌های ذی‌ربط كه هرگز ژئوپارك قشم را جدی نگرفتند و حتی مجریان ژئوپارك با كمك بخش خصوصی موزه حیات وحش موجود در قشم را به عنوان موزه ژئوپارك معرفی كردند اما حمایت كارشناسان شبكه جهانی قشم همچنان ادامه دارد و از ایران خواسته‌اند تا یك كارگاه به زبان انگلیسی برای معرفی ژئوپاركها و حمایت ملی در قشم برگزار كنند.
فقدان مدیریت یكپارچه و كمبود نیروی انسانی
به اعتقاد او، بی ثباتی عدم كارایی و نبود استقلال در سیستم مدیریت یكی دیگر از دلایل اصلی است كه ژئو پارك قشم را به بحران كنونی وارد كرده به طوریكه از زمان پیدایش ژئو پارك قشم كه زیر نظر مدیریت گردشگری سازمان منطقه آزاد قشم اداره می شود تا كنون 7 نفر بر صندلی مدیریت گردشگری تكیه زده اند.
داخته كمبود نیروی انسانی در چارت سازمانی ژئو پارك قشم در 5 سال گذشته را با توجه گستردگی دامنه فعالیت ژئوپارك ها كه شامل حفاظت، بازاریابی، تبلیغات، آموزش، توریسم، ارتباطات بین المللی و توسعه علمی است از دیگر نقاط ضعف مطرح شده توسط شبكه جهانی بر می شمرد.
كم رنگ بودن آثار ژئو پارك در جزیره و كوچك بودن قلمرو
او به كم رنگ بودن آثار ژئو پارك در جزیره ، كوچك بودن قلمرو ، ناكافی بودن انتشارات، ضعیف بودن زیرساخت های ژئو سایت مانند مسیر های دسترسی، پشتوانه مالی ناكافی و خارج بودن برخی از ژئو سایتها از قلمرو اصلی به عنوان دیگر اشكالاتی كه منجر به خروج ژئو پارك از شبكه جهانی شده اشاره می كند.
خارج بودن جنگلهای حرا از قلمرو ژئو پارك
به اعتقاد او، الحاق جنگلهای حرا به ژئو پارك قشم كه هم جزو ذخیره گاه زیستكره و هم كنوانسیون رامسر هستند از مهمترین ایراداتی است كه شبكه جهانی از ژئو پارك گرفته و الحاق صوری این جنگلها به مرز ژئو پارك نقش عمده ای در بازگشت مجدد آن به شبكه جهانی دارد زیرا داشتن دو عنوان جهانی این جنگلها از یك سو و خاص بودن آنها برای شبكه جهانی اهمیت به سزایی دارد.
همكاری نكردن سازمان محیط زیست برای الحاق جنگلهای حرا به ژئو پارك قشم
داخته اضافه می كند: با این حال با اینكه بر اساس مصوبه هیأت وزیران ، برنامه چهارم توسعه و ماده 112 برنامه پنجم توسعه تمام ارگانها و از جمله محیط زیست باید وظایف خودرا به منطقه آزاد تفییذ كنند سازمان محیط زیست برای الحاق جنگلهای حرا به مرز ژئو پارك تا كنون حاضر به همكاری نشده است.
این سازمان در حالی با الحاق صوری جنگلهای حرا به نقشه ژئوپارك قشم مخالفت می‌كند كه یكی، دو سال پیش جزایر فارور،بنی فارور و هندورابی را برای اجرای طرح‌های گردشگری به منطقه آزاد كیش در میان مخالفت های طرفداران محیط زیست واگذار كرد!